Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

у, ў , о
унлиларини ҳосил қилишда бнр оз орқа-

---

га тортилади. Шунга кўра 
и, э, а
товушлари 
олд қатор, у , ў , о
товушлари эса 
о р қ а қатор
 унлилар деб аталади.
2. Тилнинг тик (вертикал) ҳаракатига кўра. Бунда оғизнинг
очилиш даражаси (тилнинг пастки жағ билан бирга қуйига
тушиши ёки аксинча, юқорига кўтарилиши) назарда тутилади:
« ва 
у
товушларини ҳосил қилишда тил танглайга. бирмунча
яқин туради, 
э
ва 
ў
товушларини ҳосил қилишда тил билан
танглай ўртасидаги оралиқ ўртача бўлади, а в а о товушларини
ҳосил қилишда эса тил билан танглай ўртасидаги оралиқ анча
кенгаяди. Шунга кўра, 
и
ва 
у
товушлари юқори (тор) унлилар,
э
ва 
ў
товушлари ўрта (ўрта кенг) унлилар, 
а
ва 
о
товушлари
эса қуйи (кенг) унлилар деб аталади.
3. Лабларнинг иштирокига кўра унлилар икки турга бўли-
нади:
1. Лабланган унлилар: 
у , ў, о.
Булардан 
у, ў
товушларини
ҳосил қилишда лаблар чўччаяди, 
о
товушини ҳосил қилишда
эса лаблар бир оз олдинга силжийди.
2. Лабланмаган унлилар: 
и, э, а.
Бу товушларни ҳосил қи-
лишда лаблар иштирок этмайди.
Юқорида баён қилинган унли товушларнинг таснифи 1- жад-
валда берилган.
1 - ж а д в а л
Унли товушлар таснифи
Тилнинг тик (вертикал) ҳаракатига 
кўра
Тилнинг ётиқ (горизонтал) ҳаракати ва 
лабларнинг иштирокига кўра
Олд қатор, лаблан- 
маган
0рқа қатор лаб- 
ланган
Юқори (тор) унлилар
и
У
Ўрта (ўрта кенг) унлилар
э
Ў
Қуйи (кенг) унлилар
а
о