Ш. А. Агзамова, Э. А. Шамансурова, Д. К. Ганиева, С. А. Убайдуллаева

 
 
 
 

---

409 
XII– БЎЛИМ 
АСАБ ТИЗИМИ ПАТОЛОГИЯСИДА ДАВОЛОВЧИ 
ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ 
ШЖТ нинг вазифалари:
- реституция — дастлабки ҳолига қайта олувчи шикастланган 
структураларнинг тикланиш жараѐни. Реституцион механизмлар асосан 
мембраналарнинг қўзғалувчанлиги ва ўтказувчанлигининг тикланиши, 
ҳужайраичи оксидланиш-қайтарилиш жараѐнининг нормаллашиши ва 
ферментлар тизими фаоллашиши туфайли амалга ошади бунинг натижасида 
ҳужайра структураларининг биоэнергетик ва оқсил-синтезловчи фаолияти 
нормаллашади ва асаб толалари ва синапслари бўйича ўтказувчанлик 
тикланади.
- регенерация — тўқималар специфик элементларининг (орқа мия 
толаларига нафақат морфологик регенерация, балки функционал 
тикланиш ҳам мосдир; ѐш катталашган сари регенерацияга бўлган 
қобилият 
пасаяди; 
функционал 
тикланиш 
айниқса 
ҳомила 
ривожланаѐтган даврда ва эрта постнатал даврда яққол ифодаланган) 
ўсиши ва ривожланиши натижасида шикастланган тўқима ва аъзолар 
бутунлигининг структуравий-функционал тикланишидир.
ШЖТ воситалари:
- ҳолат билан даволаш (коррекция),
- ДГ,
- уқалаш - уқалаш.
Ҳолат билан даволаш
— бу бемор танаси ва оѐқ-қўлларининг 
махсус ҳолати бўлиб, мушак контрактуралари ривожланиши ва 
бўғимлар ҳаракати қотиб қолиши олдини олади, периферик қон 
айланишини яхшилайди(тўқималар трофикаси), бунда бўғимлар ва 
парезланган 
мушаклар 
оптимал 
ўрта 
физиологик 
ҳолати 
таъминланади, фаол ҳаракатларнинг эрта тикланишига олиб келади.

---

410 
Ҳолат билан даволашнинг шартли равишда икки тури ажратилади: а) 
локал (оѐқ-қўл сегментлари, яхлит оѐқ-қўллар, мушак гурухлари учун) ва 
б) умумий характерга эга (тана ва яхлит оѐқ-қўллар учун).
Масалан, 
оѐқларни даволашда шикастланган оѐқнинг ташқи томони бўйлаб узун 
валик (қум билан оғирлаштирилган пахта-матоли) қўйилади ѐки соннинг 
ташқи ротациясини чеклаш учун оѐқ махсус шинага жойлаштирилади. 
Спастиклик ѐки мушаклар ригидлигининг ошиши, гипостатик 
шишларнинг мавжудлиги, оғриқ, увишиб қолиш, ҳаракатнинг қотиб қолиши 
каби шикоятларнинг бўлиши фиксациянинг нотўғрилиги ҳамда вақт бўйича 
мушакларни чўзишда дозаси ошириб юборилганлигидан далолат беради. 
Кун давомида бир неча сеанс билан ҳолат билан даволашни жисмоний 
машқлар, уқалаш ва физиотерапевтик муолажалар билан алмаштириб 
қўллаш тавсия этилади.