119
хўжалиги тўғрисида»ги. «Деҳқон хўжалиги тўғрисида»ги, «Қишлоқ хўжалиги
кооперативи
(ширкат хўжалиги) тўғрисида»ги қонунларга ҳамда қишлоқ хўжалигида ислоҳотларни
чуқурлаштиришга қаратилган бошқа ҳуқуқий битимларга ва ҳукумат қарорларига
асосланади.
Хўжалик учун ерларнинг унумдорлигини сақлаш ва оширишда давлат томонидан
кафолатлар яратиш йўли билан уларни ҳимоялаш тизими вужудга келтирилди. Шундай
қилиб, фермер хўжаликларини ривожлантиришни рағбатлантириш учун ҳам ҳуқуқий, ҳам
ташкилий шарт-шароитлар яратилди. Натижада, Республикада 2008 йил бошига келиб
фермер хўжаликлари сони 200000 дан зиёдни ташкил қилди. Уларга бириктирилган қишлоқ
хўжалик фойдаланишидаги ерлар майдони 3000,0 минг гектарни ташкил қилиб, бир хўжалик
ихтиёридаги ер майдони 15,0 гектарга тўғри келди.
Республикада фермер хўжаликлари самарали ишлаши учун зарур хизмат кўрсатувчи
инфратузилма - агрофирмалар, машина-трактор парклари, таъмирлаш
устахоналари,
тайёрлов пунктлари, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини қайта ишловчи кичик корхоналар
тизими шаклланди.
Шунга қарамасдан, фермерчилик ҳаракатида ўз ечимини топмаган муаммолар жуда
кўпдир. Мисол учун, пахта ва дон маҳсулотлари давлат
буюртмалари асосида ишлаб
чиқариши бу соҳага бозор иқтисодиётига хос механизмни жорий этишда катта тўсқинлик
қилмоқда. Пахтанинг харид нархлари ерларнинг сифатига қараб алоҳида зоналарга
бўлинмаганлиги сабабли самарадорлиги паст ерларда фаолият кўрсатадиган фермер
хўжаликлари ночор аҳволга тушиб қолмоқда ва шу билан бирга яхши ерларда жойлашган
фермерлар асосссиз катта фойда эгаси бўлмоқ.далар. Солиқ тизими ҳам
етарли даражада
асосланган эмас, катта фойдани ернинг табиий хусусиятлари ҳисобига қўлга киритаётган
фермерлар ва сифати паст бўлган ерларда хўжалик юритаётган фермерлар деярли бир хил
солиқ тўлайди.Фермер ўзи ишлаб чиқарган маҳсулотга эгалик қилолмайди, эркин нарх
белгилаш ҳуқуқига эга эмас, минерал ўғитлар ва ёқилғи маҳсулотлари билан таъминлаш
монопол мавқеъга эга бўлган ташкилотлар томонидан амалга оширилади, фермерлар танлаб
олиш ҳуқуқига эга эмас. Яхши ерларда фаолият юритувчи фермерлар имтиёзли
кредитлардан фойдаланиб катта даромадларга эга бўлаётганини ҳам ижобий ҳол деб
бўлмайди. Ерлар сифатини белгилаб берувчи бонитет кўрсатгичларини ҳисоблаш узоқ
йиллар давомида охиригача етказилмаган. Фермер хўжаликларининг катта қисми
майдони
катта бўлмаган ерларда жойлашганлиги сабабли, уларнинг йиллик фойдаси керакли техника
воситаларини сотиб олишга етарли бўлмаётганлиги, қишлоқ хўжалигини механизациялаш
ишлари пасайиб бораётганига гувоҳ сизлар.
Республикамиз Президенти И.А.Каримов 2008 йилнинг октябр ойининг бошида
Тошкент ва Хоразм вилоятларининг қишлоқ хўжалик ходимлари билан учрашувида ана
муаммоларга ўз эътиборини қаратди ва уларни ечишга қаратилган
чора-тадбирлар ишлаб
чиқиш кераклигини таъкидлаб ўтди.
Боғдорчилик, узумчилик ва сабзавотчиликка ихтисослашган фермер хўжаликлари ҳам
мустақил фаолият кўрсатиш ҳуқуқига эга эмас, ваҳоланки улар ишлаб чиқарадиган
маҳсулотларга жаҳон бозорларида юқори талаб сезилмоқда. Мавжуд нуқсонлар борлиги,
уларни бартараф этишдаги қийинчиликлар мамлакатда эски замондан сақланиб келаётган
маъмурий- буйруқбозликка асосланган тизим асоратлари бартараф этилмаганидан далолат
беради.
Агробизнес турларидан бири агрофирмалардир.
Do'stlaringiz bilan baham: