Ызбекистон республикаси адлия вазирлиги

1. Илмий абстракция услуби.
Маълумки, иқтисодий жараѐн-
ларнинг ўзгаришини ўрганишда, аниқлашда микроскоп ва кимѐвий 
реактивлардан фойдаланиб бўлмайди,
«Назария – бу лаборатория 
фани эмас»
6
. 
Уларнинг ўрнини абстракция эгаллайди, яъни иқтисо-
дий таҳлил жараѐнида ҳалал берувчи иккинчи даражали нарса, воқеа-
ҳодисалар фикран четлаштириб ўрганилаѐтган объектнинг асл мо-
ҳиятига эътибор қаратилади, назарий умумлаштирмалар, илмий хуло-
салар чиқарилади. Бу усул ѐрдамида иқтисодий воқеа ва ҳодисалар-
нинг табиатини, уларга хос қонуниятларни очиш имкони туғилади. 
Абстракциялаш натижасида иқтисодиѐтга оид энг муҳим, асосий 
далиллар ажратиб олиниб, таққосланади, улар ўртасидаги боғланиш-
лар аниқланади. Булар, албатта, онг, тафаккур орқали амалга ошири-
лади. Абстракциялаш механизми бўлмаса, жуда кўплаб фактлар 
орасидан асосийларини топиб тегишли назарий хулосалар чиқариш 
имкони бўлмайди. Абстракциялаш иқтисодиѐтнинг назарий модели-
ни яратиш демакдир. Далилларга асосланган назарий умумлаштириш 
илмий асосга эга бўлади, чунки у реал борлиққа, воқеъликка асос-
ланади. 
2. Таҳлил ва синтез усуллари.
Бунда ўрганилаѐтган бутун бир 
иқтисодий жараѐн алоҳида қисмларга бўлиниб, изчиллик билан 
ўрганиб чиқилади. 
Синтез усулида ўрганилаѐтган нарса-ҳодисалардан олинган 
натижаларни яхлит, бир-бутун, умумий ҳолда олиб, умумий хулоса 
чиқариш кўзда тутилади. 
3. Мантиқийлик ва тарихийликнинг ягоналиги усули.
Иқтисодиѐт назарияси тарихий фан сифатида тарихийлик, тарихий 
ривожланиш асосида тараққий этиб боради. Мантиқийликда иқтисо-
6
Макконнелл К.Р., Брю С.Л. «Экономикс». Москва, 1991. -С. 21 

---

дий жараѐнлар, фақат тарихий нуқтаи назардан эмас, балки асосий 
ички зарур қонуний боғланишлар орқали ҳам таҳлил этилади. 
Иқтисодиѐт назариясида, шунингдек