Jumasheva G. X. ÁLipbeni oqíTÍw metodikasí

Sabaqlıq
- arnawlı túrde oqıwshılar ushın jazılǵan kitap sabaqlıq dep ataladı. 
Sesler (fonemalar)
- bular qulaqqa esitiletuǵın ápiwayı sesler emes, al tildiń 
materiallıq tańbaları.
Semantikalıq usıl
- Sózlik quramdı bayıtıwda jedel usıllardıń biri. Sózlik quram 
tek jańa sózlerdiń esabınan emes, sonıń menen birge tilde bar sózdiń mánileriniń 
keńeyiwi, tarayıwı esabınan da rawajlanadı. Máselen: 
Xojalıq
sóziniń házirgi 
mánilerine itibar berip qarayıq. Bul sóz tek 
semya, úy
-degen mániler menen birge 
óndiris, taraw
mánilerinde de jumsaladı. 
Sinonimler
- Til biliminde semantikalıq kategoriyalardıń biri retinde sinonimiya 
ayrıqsha orınǵa iye. Tilde hár túrli predmetler menen qubılıslardı qurılısı boyınsha 
olardıń belgilerin óz-ara qatnasın seslik qurılısı jaǵınan túrlishe bolǵan sózlerdiń 
járdemi menen de ańlatıladı. Bunday semantikalıq qubılıstı sinonimiya dep 
ataymız. Sinonimler óz-ara mánilik uqsaslıqqa iye bolǵanı menen hár qaysısı ózine 
tán máni ayrıqshalıqlarına iye. Máselen, úlken, iri, gidiman, náhán, taynapır. 
Sistema
– 1) pútin tálimdi, onıń birligin belgilewshi bir biri menen nızamlı 
baylanıstaǵı kóplegen elementler (predmetler, waqıya, kóz-qaras, bilim hám t.b.); 
2) bilimlerdiń belgili bir baylanıslarda, háreketlerdiń, izbe-izlilikte jobalı, durıs 
jaylasıw tártibi. 
Sistema
- degenimiz óz-ara tıǵız baylanıslı bolǵan bir tekles elementlerdiń birligi. 
Tildiń sistemalı sıpatı onıń barlıq tarawlarınan-fonetikalıq, leksikalıq, gramatikalıq 
tarawlarınan kórinedi. Máselen belgili bir tildiń fonetikasında (dawıslı sisteması) 
(dawıssızlar sisteması) dep atalıwıda teginnen tegin emes. 

---

170
Sózler 
- zatlar menen qubılıslardı, sapa menen belgisi, is-háreket penen qıymıldı 
hám t.b. ataydı. Sózdiń bunday xızmeti-nominativlik xızmet dep ataladı. 
Tárbiya
– 1) shaxstıń ruwxıy hám fizikalıq halatina úzliksiz hám maqsetke 
muwapıq tásir etiw; 2) pedagogikalıq proceste tálim maqsetlerin ámelge asırıw 
ushın pedagog hám tárbiyalanıwshılardıń arnawlı shólkemlestirilgen iskerligi.