Jumasheva G. X. ÁLipbeni oqíTÍw metodikasí

Demonstartsiya
- sózi latinsha «demonstratio» degen sózden kelip shiqqan, 
bizińshe kórsetiw degen mánisti ańlatadı.
Didaktika
– tálim hám oqıtıw teoriyası hám de oqıtıw procesinde tárbiyalaw 
mazmunın sáwlelendiriwshi pedagogikanıń ajıralmas bólegi. 
Fonema
- degenimiz de til sesleri, olar sóz mánisin ózgertip, morfemalardı 
ajıratatuǵın ses. Fonema tilde sesler arqalı ómir súredi. Tildegi sesler anaw ya 
mınaw fonemanıń jasaw forması boladı. Fonema dep artikulyaciyalıq hám 
akustikalıq jaqtan ózgeshelikke iye bolǵan, taǵı da mayda bólekke bóliwge 
bolmaytuǵın, sóz mánisin ajıratıw maqsetinde jumsalatuǵın seslik birliklerge 
aytıladı. Fonema hár túrli fonetikalıq jaǵdaylarda ushrasadı. Túrli fonetikalıq 
jaǵdaylar fonemanıń aytılıwına tásir etip, belgili dárejede oǵan qosımsha túr 
beredi.
Fonetikalıq usıl
- Fonetikalıq usıl arqalı sóz quramındaǵı seslerdiń ózgeriwi, páttiń 
ornınıń ózgeriwi menen sóz jasaladı: alma-alma, terme-terme, ótkerme-ótkerme.
Frazeologiya
- til iliminiń belgili tarwlarınıń biri. Bul terminniń ózi tiykarınan 
grektiń phrazis (fraza) hám logos (ilim) degen sózlerinen kelip shıqqan. Tildegi 
frazeologiyalıq sóz dizbekleri frazeologiyanıń úyrenetuǵın ob:ektleri bolıp tabıladı. 
Sózlik quramda tek jeke sózler ǵana emes, jeke sózlerdey pútin bir máni ańlatıwshı 
bir neshe sózler dizbeginen quralǵan turaqlı sóz dizbekleri de belgili orındı 
iyeleydi. Sonıń menen birge bul leksikalıq qatlam ózgeshe sıpatqa, 
ayrıqshalıqlarǵa iye sózlik quramınıń bir toparın quraydı.
Gáp
- belgili bir oydı bildiredi. Xabarlaw xızmetti atqaradı.Sóz nominativlik 
xızmet atqarǵan bolsa, gáp kommunikativlik xızmet atqaradı. 
Grammatikalıq usıl
- Bul usıl arqalı sózlik quramnıń rawajlanıwı tildegi 
qáliplesken sóz jasaw úlgileri tiykarında boladı. Bunda hár tildiń ózine tán sóz 
jasawshı qurallarınıń bolıwına baylanıslı anaw ya mınaw tildegi sóz jasaw faktleri 
salıstırǵanda bazı bir ayırmashılıqlar boladı. Máselen, orıs tilinde prefikslardıń 
járdemi menen jańa sóz jasaw jedel sıpatqa iye: postavitь-vıstavitь, stroika-

---

166
nadstroika, nesti-snesti, strax-besstranenie t.b. 
Illyustraciya
- Latinniń «Illustratio» sózinen kelip shiqqan bolip tekstti 
túsindiriwshi, talqılawshı, tolıqtırıwshı, kórsetiwshi mánisinde qollanıladı. 
Interaktiv
– ingliz tilinen 
«inter» 
– óz-ara, 
«act»
- háreket etiw. Adam menen 
yamasa nárse (kompyuter) menen óz-ara hárekette, dialoglıq gúrrińlesiw 
jaǵdayında bolıw degendi ańlatadı.