Sportda matematika

Nur sezuvchi yoki to‘r parda
– taraqqiyot davrida oraliq miyadan rivojlanadi. To‘r parda 
tomirli parda kabi 3 qismdan iborat: ko‘rish, kiprikli va yon qismlardan. Ko‘rish qismi ancha 
murakkab tuzilishga ega bo‘lib, mikroskop ostida tekshirilganda 10 qavat xujayralardan iborat. 
Qavatlarning birida tayoqchasimon va kolbasimon ko‘rish xujayralari joylashgan. Tayoqchasimon 
xujayralar yoruglik ta’sirini qabul qilib, shaklni ajratadi, kolbasimon xujayralar esa kundusi 
ko‘zgalib, ranglarni ajratadi.
Ko‘z olmasining anatomik tuzilishi (rasm 1) 
Ko‘ruv analizatorining o‘tkazish yo‘li to‘rtta neyron zanjiridan iborat. I,II,III neyronlar ko‘zning 
to‘r pardasida joylashgan. Birinchi neyron xujayralari ko‘ruv xujayralari yoki yukorida ko‘rsatilgan 
ko‘ruv tayo1kchalari va kolbachalari xisoblanadi. Bu xujayralarning o‘siklarida ko‘ruvpurpuri – 
rodopsin joylashgan bo‘lib, u yoruglik ta’sirotini nerv impulsiga aylantirib beradi. Xosil bo‘lgan 
nerv impulsini 
I 
neyron akson orkali 
II
neyronga, ya’ni biopolyar xujayralarning dendritlariga 
etkazib beradi. So‘ngra impuls 
II
neyron aksonlari orkali 
III
neyronga, ya’ni ganglioz 
xujayralarning dendritlariga o‘tkaziladi. Ganglios xujayra aksonlari yigilib, ko‘z nervini xosil 

---

368 
kiladi. Ko‘z nervi ko‘rish teshigi orkali bosh miya kutisining ichiga kirib, bosh miya peshona 
bo‘lagini asosida joylashadi.ko‘ruv nervi egari tepasida chala kesishib ko‘ruv nervining xiazmasini 
xosil kiladi. Oralik miyaning tashki tizzasimon tanalari ko‘ruv analizatorining o‘tkazuvchi yo‘llari 
xisoblanadi va o‘rta miyaning ustki ikki tepalikda tugallanadi. 
Ko‘z sokkasining yadrosi tarkibiga:sharsimon tana, gavxar, oldingi va orka kameralar suyakligi 
kiradi. Ularning xammasi juda tinik bo‘lib, yoruglikni sindirish xususiyatiga ega. SHox parda bilan 
yon parda orasida oldingi kamera deb ataladigan bo‘shlik bo‘ladi. YOn parda bilan ko‘z 
gavxarining oldingi yuzasi orasida xosil bo‘ladigan bo‘shlikda ko‘zning orka kamerasi deyiladi.
Ko‘zning yordamchi apparatlariga ko‘z kovoklari, ko‘z yosh bezi, ko‘z sokkasini 
xarakatlantiruvchi muskullar va konyuktiva kiradi.