|
Penicillium griseofulvinum
ishlab
chiqaradi. Kimyoviy tuzilishi bo‘yicha zamburug‘larga qarshi qo‘llaniladigan
- 939 -
antibiotiklardan farq qiladi. Grizeofulvinning fungistatik ta'siri chamasi nuklein
kislotalarini sintezini susayishi bilan bog‘liq bo‘lsa kerak. Sistemali (tarqalgan)
mikozlarni rivojlantiruvchi
Candida
, aktinomitsetlar va boshqa zamburug‘larga,
bakteriyalar,
rikketsiyalar
va
viruslarga
u
ta'sir
ko‘rsatmaydi.
Dermatomikozlarni
grizeofulvin
bilan
davolashda
unga
chidamlilik
rivojlanmaydi.
Me'da-ichak traktidan dori vosita yaxshi so‘riladi. Qonda 3-4 soatdan
so‘ng eng katta konsentratsiyasi aniqlanadi. Grizeofulvin ko‘p miqdorda
keratinni mujassamlashtiruvchi hujayralarda ko‘p miqdorda to‘planadi va Shu
sababli terining muguz qavati, tuklar va tirnoqlar dermatomitset zamburug‘larga
qarshi chidamlilik orttiradilar. Grizeofulvin organizmdan sekin ajraladi. Qon
zardobidagi miqdorini 50% kamayishi tahminan 20 soatlarda kuzatiladi. Dori
vositaning kattagina qismi organizmda metabolizmga uchraydi (jigarda). Bunda
hosil bo‘lgan birikmalar va o‘zgarmagan grizeofulvin buyrak va ichak orqali
chiqariladi.
Dermatomikozlarda rezorbtiv ta'sir uchun dori vosita ichiladi. Surtma
sifatida dimetilsulfoksid (DMSO) bilan birga mahalliy qo‘llashadi. Grizeofulvin
bilan davolashni boshqa zamburug‘larga qarshi vositalarni birgalikda mahalliy
qo‘llash yaxshi natija beradi.
Terbinafin (lamizil, terbizil) samarador sintetik dori vositadir. U
zamburug‘larning hujayra qobig‘i hosil bo‘lishi uchun zarur bo‘lgan ergosterol
sintezini susaytiradi. Fungitsid ta'sir ko‘rsatadi. Enteral kiritiladi. Terida, teri osti
yog‘ to‘qimasida yig‘iladi. Jigarda metabolizmga uchraydi. Metabolitlari buyrak
bilan ajraladi. Asosan onixomikozda (tirnoqlarni jarohatlanishi) qo‘llaniladi.
Boshqa dermatomikozlarda (trixofitiya, mikrosporiya), terini
Candida
bilan
jarohatlanishida, kepakli temiratkida ham samarador. Dori vositani enteral
qo‘llaganda ko‘ngil aynishi, bosh og‘rig‘i, terida toshmalar, ba'zida mushaklar
va bo‘g‘imlarda og‘riq, kamdan-kam hollarda jigar funksiyasida salbiy
o‘zgarishlar kabi noxush ta'sirotlar kuzatiladi. Terbinafinni krem ko‘rinishida
- 940 -
mahalliy ham qo‘llashadi. Terining zamburug‘li hastaliklarida bir qator dorilarni
mahalliy qo‘llashadi mikonazol, klotrimazol, undetsilen kislotasi dori vositalari
va uning tuzlari (masalan, “sinkundan”, “undetsin”, mikoseptin surtmalari),
nitrofungin, yod dori vositalari va boshqalar.
Kandidomikozlarni
1
davolashda
nistatin
(fungistatin,
mikostatin)
antibiotigini ayniqsa ko‘p qo‘llashadi. Uni
Streptomyces noursei
ishlab
chiqaradi. Amfoteritsin B kabi polien tuzilishli antibiotiklarga mansub.
Nistatinning fungistatik va fungitsid ta'siri
Candida
tipidagi zamburug‘larning
hujayra qobig‘i o‘tkazuvchanligini buzilishi bilan bog‘liqdir. Kandidamikozlarni
davolashda nistatinga chidamlilik odatda rivojlanmaydi. Bakteriyalarga dori
vosita juda katta konsentratsiyalardagina ta'sir etganligidan u amaliy ahamiyatga
ega emas. Kandidamikozni septik shaklida nistatin ichilganda qonda fungistatik
konsentratsiya hosil qiladigan juda katta dozalarda qo‘llangandagina samarador.
Keng tarqalgan kandidomikozda nistatinning samaradorligi yetarlicha bo‘lmasa
uni amfoteritsin B bilan almashtirishadi.
Kandidomikoz bilan me'da-ichak trakti jarohatlanganda nistatin enteral
qo‘llaniladi. U ichakdan yomon so‘riladi. Uni mahalliy ham qo‘llashadi.
Bemorlar nistatinni yaxshi qabul qiladilar. Uning zaharliligi past. Noxush
ta'sirotlar sifatida ba'zan dispepsik o‘zgarishlar (ko‘ngil aynishi, diareya)ni
kuzatishadi.
Kandidomikozlarni davolashda levorin yoki uni natriyli tuzini qo‘llashadi.
Levorin polien guruhi antibiotiklariga mansub.
Streptomyces levoris
mahsulotidir. Nistatinga nisbatan zaharliroq. Mikoz chegaralangan yoki
disseminirlangan bo‘lishi mumkin. Noxush ta'sirotlarni ko‘proq rivojlantiradi.
Nistatin samarasiz bo‘lgan ba'zi holatlarda shifobaxsh ta'sir ko‘rsatadi.
Ushbu zamburug‘larga qarshi dori vositalar guruhiga mikonazol kabi
imidazol hosilasi bo‘lgan klotrimazol ham mansub. Asosan polien
antibiotiklariga chidamlilik orttirgan kandidomikozlarda mahalliy qo‘llashadi.
- 941 -
Dori vositaning zaharliligi yuqori bo‘lganligidan uni boshqa yo‘l bilan kiritish
mumkin emas.
Kandidomikozlarni davolashda ba'zan bis-to‘rtlik birikma dekaminni
mahalliy qo‘llaniladi. U antibakterial va fungistatik ta'sirga ega. Bemorlar
yaxshi qabul qiladilar.
_____________________________________
1
Kandidomikozlarni qo‘zg‘atuvchisi bo‘lib odatda Candida albicons
hisoblanadi. U ko‘proq me'da-ichak trakti, bronxlar, jinsiy a'zolarning shilliq
qavatlari hamda terini shikastlaydi
Dori vositalar
Nomi
Kiritish yo‘li
Chiqarish shakli
Amfoteritsin B –
Amphotericinum B
Tomir ichiga tomchilab,
sirtga surtma, ingalyatsiya
Flakonlar 50000 TB; 15 va 30 g
surtma (1 g da 30000 TB)
Ketokonazol
–
Ketoconazole
Ichish uchun
0,2 g tabletkalar
Flukonazol
–
Fluconazole
Tomir ichiga, ichish uchun 0,2%
eritma
ampulalarda;
kapsula 0,05; 0,1 va 0,2 g dan;
0,5% sirop
Grizeofulvin
–
Griseofulvinum
Ichish uchun
0,125 g tabletkalar
Terbinafin
–
Terbinafine
Ichish uchun, sirtga
0,125 va 0,25 g tabletkalar; 1%
surtma
Nitrofungin
–
Nitrofungine
Sirtga
25 ml dan flakonlarda
Nistatin
–
Nystatinum
Ichish
uchun,
rektal,
intravaginal, sirtga
250000
va
500000
TB
tabletkalar; shamchalar, 15 va
30 g surtma (1 g da 100000 TB)
Levorin
–
Levorinum
Ichish
uchun,
sirtga,
lunjga, intravaginal
500000
TB
tabletkalar,
shimiladigan tabletkalar, 1 g da
500000 TB bo‘lgan surtma 30
va 50g
Dekamin
–
Decaminum
Til ostiga, lunjga, sirtga
0,00015 li karamel; 0,5% va 1%
surtma 30 va 60 g dan
Do'stlaringiz bilan baham: | 
