O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

 
-
feoxromatsitoma (chunki oktadin avval qon bosimini ko‘taradi)
 
-
miokard infarktida, gipotonik holatlari
 
-
buyrak filtratsiyasining buzilishida (chunki peshob tarkibida o‘zgarmagan 
dori ajraladi yoki uning metabolitlari). 
Rezerpin
-
yaqqol simpatolitik xususiyatga ega, Rauwolfia serpentina 
o‘simligining bargi va ildizidan olinadigan alkaloid, rezerpin kislotasining 
murakkab efiridir, indol hosilasi. Rezerpin NA ni zahira qilinishini buzadi, 
aksoplazmadagi NA zaxirasiga eng boy bo‘lgan vezikulalarda mediator 
miqdorini keskin kamaytiradi. Dori vosita ta’sirida presinaptik membranadagi 
zaharlardan NA ajralib chiqishi kuchayadi, lekin MAO ta’sirida parchalanib 
ketadi va sinaps yorig‘iga yetarli miqdorda NA chiqmaydi. Buning natijasida 
tomirlarga adrenergik ta’sir bo‘lmaydi, qon bosimi tushib ketadi va bunday 
natija uzoq muddat saqlanadi. Rezerpin qon bosimini asta-sekin tushiradi (maks. 
effekt bir necha kundan keyin yuzaga keladi). U bir hisobdan yurakning sistolik 
hajmini va periferik qon tomirlar qarshiligini kamayishi bilan bog‘liq bo‘lsa, 
ikkinchi tomondan pressor reflekslarning susayishi bilan bog‘liqdir. Rezerpin 
bevosita adrenolitik va ganglioblokatorlik xususiyatiga ega emas, lekin simpatik 
nerv tonusining pasayishi, parasimpatik nervlar ta’sirining ustunligiga olib 

---

- 268 -
keladi. Natijada bradikardiya, MIT a’zolarining sekretsiyasi va harakatining 
kuchayishi, qorachiq torayishi va bosh og‘rig‘i yuzaga keladi. Rezerpin MNS ga 
tinchlantiruvchi ta’sir etadi (neyroleptik), buyrakda qon aylanish va filtratsiyani 
kuchaytiradi, yog‘ va oqsil almashinuviga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi (ayniqsa, 
xafaqon, yurak toj tomir aterosklerozi bor bemorlarida). 
Qo‘llanilishi: 
-
xafaqon, yurak tomir yetishmovchiligining yengil ko‘rinishida 
-
homiladorlikning kech toksikozlarida 
-
tireotoksikozda (antitireoid dori vositalarning dozasini kamaytiradi) 
-
asab ruhiy buzilishlarda (shizofreniya, alkogol psixozida) 
-
uyqusizlikda. 
Noxush ta’siri : ko‘z shilliq qavatining qizarishi, oshqozonda og‘riq 
paydo bo‘lishi, diareya, xolsizlik, bosh aylanish, ko‘ngil aynash, qayt qilish, 
yomon tush ko‘rish, bronxospazm (ayniqsa, bronx.astmali bemorlarda) xurjini 
kuchaytirish, uyquchanlik (uyqusirash), parkinsonizm, ishtahani ochilib ketishi. 
Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar: 
-
yurak tomir sistemasining og‘ir va organik jarohatida (dekompensatsiya) 
-
bradikardiyada 
-
nefrosklerozda
-
me’da va 12 barmoq ichakning yara kasalligida 
-
bronxial astma va boshqa allergik holatlarda
-
serebral sklerozda. 
Raunatin
-
rauvolfiya o‘simligining ildizi tarkibidagi alkaloidlar 
yig‘indisidan iborat (rezirpin, aymalin, serpentin va boshqalar …), farmakologik 
ta’siri asosan tarkibidagi rezerpin bilan bog‘liq. Asosiy ta’sir bu qon bosimini 
tushirish va antiaritmik xususiyatidir. MNS ga rezerpinga nisbatan kuchsizroq 
tinchlantiruvchi ta’sir qiladi. Rezerpinga nisbatan gipotenziya chaqirishi asta 
sekin boshlanadi. Noxush ta’siri kamroq, rezerpinga nisbatan yaxshiroq ta’sir 
ko‘rsatadi.

---

- 269 -
Ba’zan terlash, uyqusirash, xolsizlik, burun shilliq qavatining shishi 
kuzatiladi. qon bosimini tushiruvchi vosita sifatida ishlatiladi.
Ornid