O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

ortostatik kollaps
hisoblanadi. U tana holatini birdan 
o‘zgarishidan vujudga keladi (masalan, tanani gorizontal holatdan vertikal 
holatga tezda o‘tilishi arterial bosimni tez va ko‘p miqdorga tushib ketishiga olib 

---

- 235 -
keladi). Miyada qon keskin kamayishi va gipotenziya sababli hushdan ketish 
kuzatiladi.
Ortostatik kollapsni oldini olish maqsadida bemorga dori vosita qabul 
qilingandan so‘ng ikki soat mobaynida yotish tavsiya qilinadi. Ganglioblokator 
qo‘llagan vaqtda me’da-ichak tizimi motorikasi susayishi mumkin, bu esa 
qabziyat (obstipatsiya)ga olib keladi. Bulardan tashqari arterial bosimning 
keskin 
tushib 
ketishi, 
paralitik 
ileus
(ichak 
tutilishi), 
midriaz, 
akkomodatsiyaning buzilishi, dizartriya va disfagiya (nutq va yutishning 
buzilishi) va siydik to‘xtashi mumkin.
Ganglioblokatorlar qo‘llanilganda jiddiy asoratlar kam uchraydi. O‘lim 
holati nafas susayishi bilan bog‘liq bo‘ladi.
Ganglioblokatorlarning dozasi oshib ketganda beriladigan yordam kislorod 
berish, sun’iy nafas oldirish, bu moddalarning antagonisti bo‘lmish analeptiklar 
va prozerin yuborishdan iboratdir. Arterial bosimni ko‘tarish maqsadida α-
adrenomimetiklardan foydalanish lozim. M-xolinoretseptorlarni qo‘zg‘atuvchi 
vositalar (masalan, karboxolin, atseklidin) ni akkomodatsiya buzilganda, 
qorachiq kengayib ketganda, shuningdek, meda-ichak trakti motorikasi 
susayganda, siydik pufagi atoniyasida qo‘llash foydali hisoblanadi.
Ganglioblokatorlarni uzoq muddat qo‘llanilganda odatda ularga o‘rganish 
rivojlanadi (to‘rtlamchi ammoniyli birikmalarga qaraganda pirilenga o‘rganish 
sekin kechadi). Ganglioblokatorlarni gipotenziya holatlarida, aterosklerozda, 
koronar qon aylanish yetishmovchiligida, glaukomada, buyrak funksiyasi 
buzilganda, miokardning organik buzilishlarida qo‘llash mumkin emas.
