O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

semiz mevali Sofora
(Sophora pachycarpa) tarkibida bo’ladi. Past ganglioblokatorlik va uzoq 
bo’lmagan ta’sir davomiylik bilan xarakterlanadi. Miometriyga stimullovchi 
ta’sir ko’rsatadi. Ingichka ichakdan yaxshi so’riladi.

---

- 232 -
5.7-rasm.
Agonist va antoganistlarning birika oladigan joylari. 

---

- 233 -
5.8-rasm
.
Xolinoblokatorlarning asosiy ta`sir etish nuqtalari.Sinokarotid 
sohadagi N-xolinoretseptor va periferiyadagi retseptorlar tasvirlangan. 
Bis to‘rtlamchi ammoniyli tuz – 
benzogeksoniy
yuqori aktivlikka,kuchli
ifodalangan tanlab ta’sir qilish xususiyatiga ega, lekin ta’sir davomiyligi uzoq 
emas (3-4 soat). Bundan tashqari, me’da-ichak traktidan yomon so‘riladi. 
Shuning uchun faqat parenteral qo‘llaniladi. Bu uning asosiy kamchiligi 
hisoblanadi.
Pentamin
(azameton bromid, pendiamid) benzogeksoniyga o‘xshash 
xususiyatlarni namoyon qiladi. U aktivligi va ta’sir davomiyligi bo‘yicha 
benzogeksoniydan past. 

---

- 234 -
Ko‘rib o‘tilgan ganglioblokator me’da va o‘n ikki barmoqli yara 
kasalligida, obliteratsiyalovchi endoartritda, o‘pka shishida, arterial emboliyada, 
kam hollarda xafaqon kasalligida (asosan gipertonik krizlarda) qo‘llaniladi.
Tibbiyot amaliyotida qisqa ta’sir etuvchi dori vositalar katta ahamiyatga 
ega. Bunday holatlarda, asosan, qisqa muddat ta’sir etuvchi (10-20 minut) 
ganglioblokatorlar ishlatiladi. Ularga 
gigroniy
va 
arfonad
(trimetafan 
kamforsulfonat) kiradi. Boshqa ganglioblokatorlar singari, ular asosan simpatik 
gangliyalarni susaytirishi natijasida arterial bosimni pasaytiradilar. Arfonad 
gista`min ajralishini ta’minlaydi va bevosita miotrop tomirlarni kengaytirish 
xususiyatiga ega. Gigroniy tanlab ganglioblokatorlik ta’sirga ega ekanligi bilan 
xarakterlanadi. Bundan tashqari u arfonadga nisbatan 5-6 marta kamroq zaharli.
Qisqa ta’sir qiluvchi ganglioblokatorlar boshqariluvchi gipotenziya hosil 
qilishda ishlatiladi. Venaga tomchilab yuboriladi. Dori vositani kiritish 
to‘xtatilsa, tezda (10-15 minutdan so‘ng) qon bosimi o‘z holatiga qaytadi. 
Xirurgiyada boshqariluvchi gipotenziya, yurak-qon tomirlarda o‘tkaziladigan 
operatsiyalarda yaxshi natija beradi va periferik to‘qimalarning qon bilan 
ta`minlanishini yaxshilaydi. Arterial bosimni pasayishi va operatsiya 
maydonidagi qon tomirlarda qon ketishining kamayishi tireoidektomiya, 
mastektomiya 
kabi 
operatsiyalarni 
amalga 
oshirishni 
osonlashtiradi. 
Neyroxirurgiyada shu muxumki, bu vositalarning gipotenziv effekti bosh miya 
shishi 
paydo 
bo‘lish 
imkoniyatini 
kamaytiradi. Bundan 
tashqari, 
ganglioblokatorlarning ishlatilishi jarroxlik jarayonlarida yurak, qon tomirlar va 
boshqa ichki organlarga boruvchi salbiy reflekslarni ma’lum darajada oldini 
oladi.
Ganglioblokatorlar qo‘llanganda kuzatiladigan nojo‘ya ta’sirlar vegetativ 
gangliyalarning susayishi bilan bog‘liq. Ganglioblokatorlarning tipik nojo‘ya 
ta’sirlaridan biri