Erkin umarov mahmud abdullayev

* Buzg‘unchi g‘oyalarga asoslangan jinoyatchilik faoliyati: 
(ag- 
ressiv urushlar, terrorchilik, diniy aqidaparastlik, o ‘g‘rilik, buyurt- 
m a q o tillik , so tqinlik, p o ra x o ‘rlik, qalloblik, boylik o rttirish
m aqsadida garovga ushlab turish, soliqlarni to ‘lamaslik, armiya 
xizm atidan b o ‘yin tovlash, irqchilik, m illatchilik, banditizm va 
h.k). Bunday jinoyatlarni sodir etgan shaxslar qonun asosida sudlov 
yo‘li bilan o ‘z jazosini oladilar.
* Mehnat intizomini buzish holatlari: 
xizmat vazifasiga loqay- 
dlik, firibgarlik, dangasalik, tartibsizlik, intizom sizlik, to'rachilik, 
m adaniyatsizlik, kattazanglik, bezbetlik, q o ‘pollik, ochko'zlik, 
manm anlik, masxaralash, ikkiyuzlamachilik, maqtanchoqlik, o ‘ziga 
bino q o ‘yish, g'irrom lik va h. k. Bularning barchasiga nisbatan 
m a’m uriy chora ko'rish m um kin.
* Oilaviy turmush va maishiy munosabatlardagi noaxloqiy xatti-
harakatlar: 
xudbinlik, ichkilikbozlik, bag‘ritoshlik, hasadgo‘ylik, 
adovat, ig‘vo, nodonlik, nashavandlik, pastkashlik, qo'rqoqlik, 
vijdonsizlik va h. k.
* Ekologik xavfsizlikni buzishga qaratilgan intilishlar: 
tabiiy 
m uhitni kimyoviy va fizikaviy jihatdan ifloslantirish, atmosferani, 
suv, tuproq, o ‘rm on, dala, yo‘llar, ko'chalar, aholi yashaydigan 
makonlardagi ekologik tartiblarni qo'pol ravishda buzish. Bularga 
nisbatan sud orqali yoki m a’muriy yo‘l bilan chora ko‘rilishi mumkin.
* Dmiy tadqiqotlar o ‘tkazish va uning natijalaridan g‘ayriinsoniy
maqsadlarda foydalanish: 
genofondni buzish, tabiiy resurslarni 
kambag‘allashtirish, epidemiyalar tarqatishga imkoniyatlar tug'dirish, 
bem a’ni gap sotish va texnokratizmga zo‘r berish, tabiatga g‘oyat zarar 
keltiradigan texnologiyalarni q o ‘llash va h. k. Bularga nisbatan 
qo‘llaniladigan choralar ham yuqoridagilarga o'xshagandir.
Yuqorida aksilma’naviy hodisalaming umumiy xarakterdagi ji- 
hatlam i sanab o'tdik. Agar ularga alohida olingan kishilar nuqtayi 
nazaridan yondashadigan b o ‘lsak, bu ro'yxatni yana ham uzaytirish 
mumkin. Axir, yovuz va qonxo'r, yolg'onchi va shafqatsizlar guruhi, 
asossiz urush chiqarmoqchi bo'lganlar, zolimlar, qotillar, mansabpa- 
rastlar, kaltabin texnokratlar, to ‘ralar, byurokratlar ozmunchami?
M a’naviyatsizlik, qolaversa, aksilm a’naviyMkka qarshi kura- 
shishning yo'llari, vositalari rang-barangdir. Bunda hozirgi zam on 
ta b ia ts h u n o s lik va ijtim o iy - g u m a n ita r f a n la r , iq tis o d va 
m adaniyatning, diniy qadriyatlar, sotsial-islyoeiy m unosabatlar, 
ularning rivojlanganlik darajasi m uhim o r r # b o ‘lib xizmat qiladj.

---

Shubha yo'qki, bu jarayonlar jam iyatni dem okratik, adolatparvarlik 
va h a lo llik asosida b o sh q a rish ta m o y illari b ilan b o g 'la n g a n . 
B inobarin, m a’naviyat jam iyat rivojlanishining m ezom gina em as, 
balki ana shu taraqqiyotning om ili ham dir.
M a’naviyatni tarkib toptirish va rivojlantirishda ta ’lim -tarbiya 
ju d a k atta rol o ‘ynaydi. Respublikam izda qabul qilingan «Ta’lim 
to ‘g ‘risida»gi qonun, K adrlar tayyorlashning milliy dasturi ana 
shunga d a ’vat etilganligini ta ’kidlash lozim. Prezidentim iz I. A. Ka­
rim ov y o zg an id ek , « ta ’lim 0 ‘z b ek isto n xalqi m a ’n av iy atig a 
yaratuvchanlik faolligini baxsh etadi. 0 ‘sib kelayotgan avlodning 
barcha eng yaxshi im koniyatlari unda nam oyon b o ‘ladi, kasb-kori, 
m ahorati uzluksiz takom illashadi, katta avlodlarning dono tajribasi 
anglab olinadi va yosh avlodga o ‘tadi. Yoshlar, ularning iqtidorligi 
va bilim olishga chanqoqligidan ta ’lim va m a’naviyatini tushunib 
yetish boshlanadi» 
(I. A. Karimov.
Istiqlol va m a ’naviyat, 9-bet).
D arhaqiqat, hozir butun dunyoda, shu jum ladan, bizning m us- 
taqil respublikam izda ham ta ’lim sohasida o ‘quv jarayonlarini de- 
mokratlashtirish, insonparvarlashtirish, jadallashtirish, m ustahkam - 
lash, kom pyuterlashtirish va yaxlitlashtirish y o ‘nalishlarida katta 
is h la r 
q ilin m o q d a . 
B in o b a r in , 
d e m o k r a tla s h tir is h
va 
in so n p arv arla sh tirish m a ’n av iy atn i tarkib to p tiris h d a a lo h id a 
aham iyat kasb etadi. Shuningdek, m a’naviyat asoslari, etika, es- 
tetika, um um nazariy va ijtimoiy falsafa, sotsiologiya, tarix, m a- 
daniyatshunoslik, psixologiya, ekologiya fanlarini o ‘q itishning 
sotsial m aqom i yuksalib borm oqda.
Shunday qilib, m a’naviyat k o ‘p qirrali hodisa b o ‘lib, axloqiy 
(odob, burch, m as’uliyat tuyg‘ulari), ilmiy, estetik-ijodiy, amaliy 
m a la k a la r (m e h n a t, ijo d k o rlik , is te ’d o d , q o b iliy a t), d in iy , 
mafkuraviy qarashlarning yaxlit birligidan iborat. Bu qarashlar 
alohida-alohida olinganda emas, balki bir butun, yaxlit holdagi- 
na m a’naviyatni tashkil etadi.