S h. T. T o’qsonov, B. S. U m arov, S. D. A yrapetyan, G. A

TAYANCH IBORALAR
K ich ik korxonalar; 
H u n arm an d ch ilik korxonalari; 
K ichik bizn esn in g aham iyati; 
K ichik biznesni o ’stirish asoslari;
M ikrofirm alar;
K ichik biznesning xususiyatlari; 
O ’zbekistonda kichik biznes dinam ikasi; 
K ichik biznesdan foydalanish y o ’nalishlari.
44

---

sub’ektlarini huquqiy him oya qilish tizimini yanada takom illashtirish chora-tadbirlari 
to ’g ’risida”gi va 2005 yil 20 iyundagi “M ikrofirm alar va kichik korxonalam i 
rivojlantirish borasidagi q o ’shim cha chora-tadbirlar to ’g ’risida”gi, 2005 yil 24 iyundagi 
“T adbirkorlik sub’ektlarining x o ’ja lik sohasidagi huquqbuzarliklari uchun m oliyaviy 
javobgarligini erkinlashtirish to ’g ’risida’'gi farm oni, ham da 2005 yil 15 iyundagi 
“Tadbirkorlik sub’ektlari tom onidan taqdim etiladigan hisobot tizimini takom illashtirish 
va uni qonuniy talab etganlik uchun javobgarlikni kuchaytirish to ’g ’risida”gi qarorlari 
qabul qilindi. Bu qarorga m uvofiq m ikrofirm alar va kichik korxonalar 2005 yil 1 iyuldan 
davlat soliq xizmati organlariga soliqlar, y ig ’imlar, ajratm alar va boshqa m ajburiy 
to ’lovlarni endi har oyda emas, balki chorakda bir marta topshirishga o ’tkazildi. Shu 
bilan birga yuqoridagi farm on va qarorlar asosida tadbirkorlik sub’ektlariga nisbatan 
q o ’llaniladigan huquqiy ta ’sir choralari faqat sud orqali amalga oshiriladi, noqonuniy 
aralashuviga barham berildi. M ikrofirm alar va kichik korxonalam i rivojlantirish 
borasidagi q o ’shim cha chora-tadbirlar to ’g ’risidagi farm oniga k o ’ra, m ikrofirm alar va 
kichik korxonalar uchun, 2005 yil 1 iyuldan boshlab yagona soliqni to ’lash, byudjetdan 
tashqari pensiya ja m g ’arm asi va maktab ta ’limi ja m g ’armasiga m ajburiy ajratm alar 
o ’m iga yagona soliq to ’lovi jo riy etildi. Belgilangan yagona soliq to ’lovi stavkalari 
m ikrofirm a va kichik korxonalar uchun soliq yukini kam aytirishni k o ’zda tutadi. Joriy 
etilgan ushbu m e’yorlar m ikrofirm alar va kichik korxonalar sonining o ’sishi uchun 
ra g ’batlantiruvchi omil b o ’lib xizm at qiladi. B u esa o ’z navbatida kichik biznesning 
Y alM dagi ulushining oshishiga olib keladi. Tadbirkorlik sub’ektlarining qonuniy 
m anfaatlari him oyasini ta ’m inlash va sohani jad a l rivojlantirishda muliim omil b o ’lgan
2011 yil 12 maydagi “Tadbirkorlik sub’ektlarini r o ’yxatga olish va tashkil etish tartibini 
yanada takom illashtirish chora-tadbirlari to ’g ’risida”gi qarori huquqiy xujjatlardan biri 
hisoblanadi. Bu qonunga m uvofiq jam iyat ustav fondi (ustav kapitali)ning m iqdori 
jam iyatni davlat ro ’yxatidan o ’tkazish uchun xujjatlam i taqdim etish sanasidagi holatga 
k o ’ra qonun xujjatlarida belgilangan eng kam oylik ish haqining 50 baravaridan kam
b o ’lm asligi belgilangan edi. Q arorga k o ’ra ushbu m iqdor 2011 yil 1 iyundan boshlab eng 
kam oylik ish haqining 40 barobaridan kam b o ’lm agan m iqdorda belgilandi. 
Prezidentning “Tadbirkorlik su b ’ektlarini tekshirishlarni yanada qisqartirish va ular 
faoliyatini nazorat qilishni tashkil etish tizim ini takom illashtirish borasidagi q o ’shim cha 
chora-tadbirlar to’g ’risida”gi farm oniga binoan yangi tashkil qilingan kichik tadbirkorlik 
su b ’ektlarining m oliya x o ’jalik faoliyati ular davlat ro ’yxatiga olingan paytdan boshlab 
dastlabki 3 yil m obaynida rejali soliq tekshirishlaridan o ’tkazilm aydi.