|
2.3. Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishning zaruriyati
M am laktim iz Prezidenti Islom Karimov K onstitutsiya qabul qilinganligining
18 yilligiga b a g ’ishlangan tantanali m arosim idagi “M am lakatim izni m odem izasiya qilish
y o ’lini izchil davom ettirish - taraqqiyotim izning m uhim om ilidir” nomli m a’ruzasida:
“...bugungi kunda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik o ’zining iqtisodiyotm izdagi o ’ta
m uhim va salmoqli hissasi, roli, ta ’siri, sodda qilib aytganda, boshqa hech bir soha va
y o ’nalish o ’rnini bosolm aydigan katta aham iyati bilan davlat va jam iyatim iz rivojida
alohida o ’rin egallaydi ”, deb ta ’kidladi. D arhaqiqat, m am lakatim izda kichik biznes va
tadbirkorlikni rivojlantirishga alohida e ’tibor qaratilm oqda. A yniqsa, keyingi yillarda bu
sohada m ustahkam norm ativ-huquqiy baza shakillantirilgani, biznes sohasiga noqonuniy
aralashishlarning oldini olish choralari k o ’rilayotgani, ular uchun yaratilayotgan shart-
sharoitlam ing tobora kengayib borayotganligi buning yorqin m isolidir.
41
O ’zb ek iston d a kich ik biznes va xuxusiy tadbirkorlikni jad al rivojlantirishni
u stu v o r y o ’nalish sifatida belgilashning om illari va sabablari
\
/
------------------------------------------------------------------------------------------------ 4 / -------------------------------------------------------------------------------------------------------- .
1. O’zbekistonda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik ustuvor rivojlantirilishining inqiroz
holatlarining oldini olish va bartaraf etishda hal qiluvchi rol o ’ynaganligi.
2. Yuksak taraqqiy etgan davlatlarda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish
borasida to’plangan boy tajribalar.
3. O’zbekistonda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirishni ustuvor
yo’nalish sifatida belgilash sabablari.
4. Mustaqillik yillarida O’zbekistonda kichik biznes ва xususiy tadbirkorlikni jadal
rivojlantirish borasida erishilgan yutuqlar.
v_______________________________________________________________________________________________________________________________________У
birinchidan. kichik biznes va xususiy tadbirkorlik rivojlangan jahon iqtisodiyotining
tarkibini tashkil etuvchi muhim tarm oq hisoblanadi. Uning
faoliyati nafaqat yirik
biznesning, balki butun m am lakat iqtisodiyotining m uvoffaqiyatli rivojlanishiga bevosita
ta ’sir qiladi. Bundan tashqari ichki bozom i iste’mol tovarlari bilan to ’ldirishi va va
aholiga turli hizm atlar k o ’rsatilishi, eksport salohiyatining o ’sishi, aholini ish bilan
ta ’m inlash va uning real daromadlarini k o ’paytirish m asalalarining yechimi va ana shu
tarm oqning nechog’liq barqaror rivojlanishiga bog’liq. Ikkinchidan, iqtisodiyotning
globallashuvi jarayonida jahon bozorida raqobat yanada kuchaydi. Bunday sharoitda
kichik biznes va xususiy tadbirkorlik yirik ishlab chiqaruvchilarga nisbatan kam kapital
m ablag’ sarfini ham talab qilishi, ixcham ligi bilan bir qatorda, zarur tamoyillarga, bozor
konyukturasining o ’zgaruvchan talablariga hamda vaqt-vaqti bilan b o ’lib turadigan
iqtisodiy inqirozlarga tezroq m oslasha olishi, ishlab chiqarish quvvatlarini jadal
m odem izasiya qilish im koniyatiga ega. U chinchidan.
kichik biznes va xususiy
tadbirkorlik davlat va jam iyatim iz rivojida m uhim o ’rin egallaydi. T o ’rtinchidan. bu
sohani rivojlantinnasdan turib iqtisodiyotim izning
kelajagini ta’minlay olmaymiz.
B eshinchidan. ichki bozorim izni raqobatbardosh va sifatli mahsulotlar bilan to'ldirishda,
aholini ish bilan ta ’minlash va shu asnoda ulam ing m unosib daromad topishi,
farovonligining oshib borishida eng asosiy omillardan hisoblanadi. O ltinchidan.
jam iyatim izning ijtim oiy - siyosiy tayanchi va poydevori bo'lgan o 'rta sinfning
shakllanishi va mustahkam lanishini ta ’minlaydi. Yettinchidan, jam iyatim izdagi ijtimoiy
va siyosiy barqarorlikning kafolati va tayanchiga, yurtimizni taraqqiyot y o ’lidan faol
42
harakatlantiradigan kuchga aylanib borm oqda. “Shuning uchun ham biz yangi davlat,
yangi jam iyat qurishga kirishgan
dastlabki kunlardanoq energetika va g 'a lla
m ustaqilligini q o ’lga kiritish vazifasi bilan b ir qatorda, ichki bozom i o ’zim izda, o ’z xom-
ashyom izdan ishlab chiqarilgan tovarlar bilan to ’ldirish, xizm at k o ’rsatish tarm oqlarini
keng y o ’lga q o ’yish vazifalarini ham m uhim ustuvor y o ’nalishlardan biri sifatida belgilab
oldik“,- deb ta ’kidlagan edi Prezidentim iz I.K arim ov. Bu m asalaning yechim i birinchi
galda, xalq iste’moli m ahsulotlari ishlab chiqaradigan korxona va tarm oqlam i jadal
rivojlantirishni taqozo qilar edi. Shu bilan birga, bu m urakkab vazifani qisqa m uddatda
hal etish lozim edi. Ayni vaqtda ishlab chiqariladigan m ahsulotning sifatli va
raqobatbardosh b o ’lishiga erishish, bu ishni katta sarm oya va kapital m ablag’larga ega
b o ’lm agan holda am alga oshirish zarur edi. “M ana shuning uchun kichik va o ’rta
korxonalam ing, xususiy tadbirkorlikning aham iyati nechog’lik beqiyos ekanini isbotlab
o ’tishga xojat yo’q
deb k o ’rsatdi. I.K arim ov (2001 yil 17 iyulda V azirlar
M ahkam asining m ajlisida so ’zlagan nutqi). M asalaning boshqa bir o ’ta m uhim tomoni
ham bor. M am lakatim izdagi dem ografik vaziyatning o ’ziga hos xususiyatini inobatga
oladigan b o ’lsak, bizda aholi, ayniqsa, m ehnatga qobiliyatli yoshlam ing soni tez o ’sib
borm oqda. Shu nuqtai nazardan, ortiqcha ish kuchlarini ish bilan ta ’m inlash, ishsizlik
m asalasini hal etish - m am lakatim izdagi
eng dolzarb iqtisodiy va ijtim oiy
m uam m olardan biridir. Bu vazifani hal etishxung eng sam arali y o ’nalishlaridan biri -
kichik korxonalar sonini
k o ’paytirish, xususiy
tadbirkorlikni
har tom onlam a
q o ’llab- quvvatlashdan iborat. B undan tashqari, m am lakatim iz aholisini katta qismi -
deyarli 50 foizi qishloq joylarida yashaydi. Bugungi kunda aynan qishloq x o ’jaligida
odamlarni ish bilan band qilish, darom ad m anbalari bilan ta ’m inlash, ayniqsa, keskin
m uam m o b o ’lib turibdi. Bu m uam m o yer va birinchi galda, suv resurslarining
cheklanganligi bilan b o g ’liq.
Tabiiyki, bu masalani qishloq x o ’jaligi o ’z holicha hal qila olmaydi. Buning
ustiga qishloq x o ’jaligi sohasida ishlab chiqarish sam aradorligini
yanada oshirish
ishchi kuchlarini
kam aytirib borishni taqozo etadi. Bu esa o ’z navbatida qishloq
aholisini ish bilan ta ’m inlash borasida yangi m uam m olam i keldrib chiqaradi.
Bu m uam m oning qanday yechim i bor?
H am m am izga m a’lumki, biz qishloq joylarda yirik sanoat kom plekslarini barpo
eta olmaym iz. Chunki ular o ’z-o ’zini qoplam aydi va kutilgan sam arani berm aydi.
Buning uchun qishloq joylarda, birinchi galda, tadbirkorlik, kichik biznes jad al
rivojlanishi
uchun zarur b o ’lgan barcha shart-sharoitni va kafolatlarni
yaratish,
dehqon va ferm er x o ’jaliklari faoliyatining sam aradorligini oshirish orqali yangi-
yangi ish joylarni tashkil etish kerak.
43
Do'stlaringiz bilan baham: |
