Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

 
17.2-сҥўрет. Дисперс қосымшалардың (ҳәк, гилтопырық) раствор беккемлигине 
тәсирин кӛрсетиўши улыўма байланыс 
Цемент : қум (кӛлем бойынша): 1-1:3; 2-1:4; 3-1:5; 5-1:9. 
Жеӊил бетоннан таярланған панеллер чокларын жабыўда 50 маркадан кем болмаған, 
аўыр бетон панеллер ушын болса 100 маркадан кем болмаған цементли монтаж растворлары 
ислетиледи. 
Жер асты конструкцияларын гербиш ҳәм тасдан тиклеўде, бетон фундамент блокларын 
териўде цемент сарпы қумныӊ муғдарына қарай кеминде 75-125 кг

м
3
болыўы керек. 
Жоқары ығаллылықтағы грунтларда ҳәм жер асты суўларынан тӛменде жайласқан 
имарат бӛлимлеринде териў жумысларын алып барыўда актив минерал қосымшалы 
портландцемент ямаса шлаклы портландцемент (кеминде 125 кг

м
3
қумға салыстырғанда) 
тийкарындағы қурылыс растворлары ислетилиўи керек. 
Орталық температурасы тӛменлесе растворлар беккемлигиниӊ ӛсиў дәрежесиде 
кемейеди. Тӛмен температурада раствордың беккемлиги 28 суткада маркадағыға 
салыстырғанда 55-75% қурайды. Шлаклы ҳәм пуццоланлы цементлер тийкарында 
таярланған растворлар 10
0
С дан тӛмен температурада ислетилсе беккемликтиң ӛсиўи кескин 
тӛменлейди ҳәм температура 0
0
С дан пәсейген растворда
 
қатыў процесси әмелде тоқтайды. 
Қыс мәўсиминде ислетилетуғын растворлардың маркасы жаздағыға қарағанда бир 
дәреже жоқары алынады (мәселен, 75 орнына 100 марка). 
Суўыққа шыдамлылық. 
Раствордың суўыққа шыдамлылығы 7,07х7,07х7,07 см үлги-
кубиклерди стандарт усылда сынап табылады. Суўыққа шыдамлылық бойынша раствор 
маркасын белгилеўде үлгилер беккемлигиниӊ 25% ке шекем ҳәм массасыныӊ 5% ке шекем 
пәсейиўи рухсат етиледи. 
Сыртқы дийўал гербиши, тасын териўде ҳәм сыбаўшылықда ислетилетуғын растворлар 
/10, /15, /25, /35, /50 маркадағы суўыққа шыдамлылыққа ийе болыўы керек. Орталық 
ығаллығы жоқары болса, раствор суўыққа шыдамлылығы /100, /150, /200 ҳәм /300 
маркаларда болыўы мақсетке муўапық. Растворлардың суўыққа шыдамлылығы минерал 
байланыстырыўшыныӊ түрине, суў-цемент қатнасына, қосымшаларға ҳәм қатыў шараятына 
тиккелей байланыслы болады.