O’quv darslik

Nazorat uchun savollar: 
1. Antixolinesteraz vositalar qanday tasniflanadi? 
2. Ularning ta'sir mexanizmi nimaga asoslangan? 
3.Antixolinesteraz vositalarning qanday farmakologik xususiyatlari mavjud? 
4. Antixolinesteraz vositalar ko’zga qanday ta’sir etadi? 
5.Antixolinesteraz vositalar tibbiyot amaniyotining qaysi sohalarida
ishlatiladi? 
6.Nima uchungalantomin gidrobromid glaukomani davolashda ishlatilmaydi? 
7.Fosfororganik birikmalardan zaharlanishning qanday klinik belgilari 
mavjud? 
8. Antixolinesteraz vositalardan zaxarlanishda birinchi yordam choralari
qanday?
 
Vaziyatli masalalar 

---

- 224 -
1. Bemor ut pufagida operatsiya kilingandan sung ichak atoniyasi kuzatildi. 
Surgi vositalar kullanganda, barcha chora tadbirlar kullanilganda xech kanday 
uzgarish bulmadi. Buni xisobga olgan xolda, shifokor bemorga in'eksion 
preparat tavsiya kildi, shundan sung ichak uz funksiyasini tikladi. Bemorga 
kaysi dori vositasi yuborilgan edi?Uning ta'sir mexanizmini tushuntiring. 
Javob.Bemorga operatsiyadan sunggi ichak atoniyasida prozerin 
(antixolinesteraza vositasi) yuborilgan edi, bu vosita sillik mushak tonusini 
oshirish xususiyatiga ega. 
2. Ensefalit bilan kasallangandan sung xarakatlanish buzilgan bemorga oksazil 
(antixolinesteraza vositasi) kullanilgan. Dori vositasi kabul kilganda 1,5 soatdan 
sung bemor xarakat aktivlashganini sezdi. Xarakat yanada yaxshilanish uchun 
bemor yana bitta tabletka qabul qildi, 2 soatdan so’ng uchinichisini qabul qildi. 
Shundan so’ng qorin soxasida kuchli og’riqlar, nafas olish qiyinlashishi, kuchli 
terlashlar boshlandi.Paydo bo’lgan zaxarlanishning sababi nima? 
Javob.Oksazil – kuchli antixolinesteraz vosita bulib, ta'siri tez boshlanadi 
(0,5 – 1,5 soatdan sung) va uzoq davom etadi (5-10 soat). 4 soat ichida ko’p 
qabul qilinsa, kumulyasiya bo’lib, zaxarlanish kelib chiqadi. 
3. Glaukoma bilan og’rigan bemorlar uzoq muddat davomida pilakarpin ko’z 
tomchisini qabul qilgan. Ko’z ichki bosimi normallashgan lekin vaqt o’tishi 
davomida kon'yuktivaning ta'sirlanishi, giperemiya, ko’z yoshlanishi yuzaga 
keldi.Pilokarpinning maxalliy ta'sirlash xususiyati bo’lmagani uchun shifokor 
taxminicha bu pilakarpinga nisbatan yuqori sezuvchanlikdir.Shuning uchun 
shifokor boshqa vositaga almashtirishga qaror qildi.Qanday vositalarga 
pilokarpinni almashtirish mumkin? 

---

- 225 -
Javob: pilokarpinni atseklidin, prozerin, fizostigmin, fosfakol vositalari bilan 
almashtirish mumkin. Ular M-xolinomimetik xususiyatga ega bulib, kuz ichi 
bosimini tushiradi. 
4. Tez yordam shifokoriga bemor quyidagilarga shikoyat qildi: qorinda kuchli 
spastik og’riqlar, ko’ngil aynishi va to’xtovsiz qayt qilish, kuniga 20-25 marta 
«vabosimon» ich ketish. Ko’zdan kechirishda shifokor quyidagilarga e'tibor 
berdi: mioz, terisi nam, puls sekinlashgan. Qusuk massasi qora tusga kirgan, 
najasda esa qon.Surab-surishtirishdan shifokor aniqladiki, bemor kechqurun 
qovirilgan qo’ziqorin yegan. Tashxis qo’yildi: qo’ziqorindan zaxarlanish. 
Ulardan qaysi biri aytib o’tilgan zaxarlanish belgilarini beradi?Birinchi yordam. 
Javob: «blednaya poganka» bilan zaxarlangan. Birinchi yordam: Atropin 
qullash va oshqozonni yuvish. 
5. Ftorotanli narkoz paytida bemorda kuchli bradikardiya va yurak tuxtashi 
xavfi kuzatildi. Anezteziolog bemorni bu xolatdan yurak urishini tezlatuvchi 
modda yuborib chiqardi.Shifokor qanaka dori yuborgan? 
Javob:Shifokor Atropin sulfat preparatini yuborgan.