Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

 
3. Ertagi kartoshkani parvarish qilish.
Kartoshkani parvarish qilish uni 
o’chishi, rivojlanishi va hosil to’plashi uchun o’suv davri mobaynida qulay sharoit 
yaratish, begona o’tlardan tozalash, kesaklarni maydalash, pushta va qator orasini 
yumshoq
-
g’ovak holatida saqlash kabi agrotexnik chora-tadbirlar majmuasini amalga 
oshirish va hosilni mexanizatsiya yordamida yig’ishtirishga tayyorlashdan iborat. 
Kartoshka keng qatorlarda o’stiriladigan raqobatbardoshligi kam o’simlik 
bo’lgani uchun, u qator oralari va pushtalarni palagi bilan qoplagunicha begona o’tlar 
uni ezib qo’yishi mumkin. 
Agar poyalari to’liq rivojlangan bo’lsayu, u o’sayotgan yerni har bir m
2
da 5 
donadan begona o’t yoki u umumiy maydonni 4-5 foizini –qoplagan bo’lsa zarar 
keltirish chegarasi boshlanadi. Begona o’tlar bilan o’rtacha ifloslangan har bir 
gektarda ular urug’idan 200-300 mln. dona bo’ldai, hatto unga muntazam ravishda 
qarshi kurashilganda ham gektarda 10-100 mln dona ular urug’i mavjud bo’ladi. 
SHuning uchun kartoshkadan yuqori hosil olish omillaridan biri begona o’tlarga qarshi 
kurashdir. Begona o’tlarga almashlab ekishni to’g’ri tashkil etish, yerga 
uyg’unlashgan sifatli ishlov berish, raqobatbardosh sog’lom navlarni ekish, o’g’it 
solish, mexanik usulda qarshi ko’rash va gerbitsidlarni qo’llash kabi agrotexnik chora-
tadbirlar majmuasi orqali qarshi kurashiladi. 
Kartoshka ekilgan maydon serg’ovak-mayin bo’lsa ona tuganakni tez ko’karishi 
ildiz tizimini o’sishi va jadal ishlashi, oq tomirlarini hosil bo’lishi va o’sishi hamda 
tuganaklarni shakllanishi uchun zarur bo’lgan havo tuproqqa ko’p singadi.Bahor 
faslida g’ovak-mayin tuproq tez qiziydi, unda foydali mikroorganizmlar yaxshi 
rivojlanadi va o’simlik oson o’zlashtiradigan oziq moddalar ko’p yig’iladi. SHu 
sababli kartoshka ekilganidan so’ng qator orasi tuprog’ini g’ovakli holatda begona 
o’tlarga qarshi kurash, nihollar chiqishini va tuganaklar hosil bo’lishini tezlatish 
hamda hosil yig’ilayotganda pushtalarni kesaksiz bo’lishligini ta’minlovchi ishlar olib 
borilishi kerak. Kartoshka o’suv davri boshlanishida bo’lajak hosilga asos solinadi, 
shuning uchun bk vaqt ma’suliyatli hisoblanadi. Yosh o’simlikni o’sishi va 

---

158 
rivojlanishi uchun sharoit qanchalik yaxshi bo’lsa, ildiz tizimi shunchalik baquvvat 
bo’lib, mahsuldor organi bo’lgan oq tomiri ko’payib, vegetativ qismi tez shakllanadi. 
Ekilgan kartoshkani parvarish qilish agronomiya tizimi amalda begona o’tlarga 
qarshi kurash, tuproqni g’ovak yumshoq holda saqlash (nihol hosil bo’lgunicha va 
undan so’ng qator orasi va pushtalarga ishlov berish) mexanik qurollar vositasi bilan 
va begona o’tlar, kasallik hamda zararkunandalarga qarshi kimyoviy ishlov 
berishlarga bo’linadi. 
Kartoshkani parvarishlash shunchaki va yuzaki bo’lishi kerak emas. Kartoshkani 
parvarish qilish usuli tuproqning mexanik tarkibi, uni donadorligi, ob-havo sharoitini 
qanday bo’lishi, ayrim tur begona o’tlarni hosil bo’lishi va yerni ifloslanishiga 
moyilligini hisobga olinib aniqlanadi. Ob-havo sharoiti, o’simlikni rivojlanishi, 
tuproqning zichlanish va begona o’tlar bosishi darajasidan kelib chiqgan holda 
kartoshkani parvarishlash uchun zarur chora-tadbirlar o’tkaziladi, shu jumladan 
begona o’tlarga ham qarshi kurashiladi. 
Kartoshkachilik rivojlangan mamlakatlarda asosiy parvarishlashdan qator orasiga 
ishlov berishda mashinalarning zamonaviy qismlaridan sifatli foydalangan holda 
hamda yuqori samarani beradigan gerbitsidlardan foydalanish hisobiga eng kam ishlov 
berishga o’tmoqdalar.