Tibbiyot instituti talabalari uchun

14.5.4. Alkogoldan mastlik holatini aniqlash sud tibbiyoti ekspertizasi
Ekspertiza o’tkazish usuli va shartlari.
Bunday ekspertiza ma’muriy, 
tergov va sud organlarining yo’llanmasiga binoan psixiatr yoki nevropatologlar, 
agar ular bo’lmaganda boshqa mutaxassislarga yuklatilgan. Ko’pincha davolash 
muassasasining navbatchi vrachlari tomonidan amalga oshiriladi.
Ekspertiza o’tkazishning eng ko’p shartlaridan biri o’z xizmat vazifasini 
bajarayotgan yoki qonunbuzarlikni sodir etgan kishilarda mastlik holati bor yoki 
yo’qligini bilishlikdir. Bizning qonunlarimizga ko’ra, mastlik holatida sodir qilgan 
jinoyatlar uni jinoiy javobgarlikdan ozod qilmaydi, balki ayrim hollarda 
javobgarlik darajasini oshiradi. Ayniqsa mastlik holatida avtomobilni boshqargan 
shaxsga nisbatan yuqori javobgarlik belgilangan.
Alkogoldan mastlik darajasini aniqlashning quyidagi asosiy etaplari mavjud:
1)
ishning holati haqidagi taxminiy ma’lumotlarni o’rganish;
2)
ko’zdan kechiriluvchini so’roq qilish;
3)
alkogolga taxminiy sinama o’tkazish;
4)
ko’zdan kechiriluvchini ob’ektiv tekshirish;
406

---

5)
xulosa tuzish.
Taxminiy ma’lumotlarni o’rganishda faqat rasmiy manbalar (hujjatlar, 
mansabdor shaxsning xabarlari) e’tiborga olinadi. Ko’pincha ishning holati 
ekspertiza uchun ko’zdan kechiriluvchi shaxs to’g’risida vrachga xabar etkaziladi. 
Bunda intizomni buzilish xarakteri, vaqti, qaysi belgilar mastlik holati borligiga 
shubha to’g’dirishi, tekshirilgunga qadar u qancha vaqt ichida spirtli ichimlik 
ichmaganligini aniqlashga to’g’ri keladi.
Ko’zdan kechililuvchini so’roq qilishda
anamnez yig’ish paytida uning 
alkogol qabul qilgan yoki qilmaganligini, agar qabul qilgan bo’lsa, qanday 
ichimlik va qancha miqdorda, vaqti, davomliligi; ovqatning miqdori va xarakteri, 
qabul qilgan vaqti, alkogolsiz ichimliklarni qabul qilganligi; alkogolga 
o’rganuvchanligi; oxirgi 10-12 soatda nima bilan shug’ullanganligi (fizik ish, uyqu 
va boshqalar); mastlik holatida bo’lgan odamni o’zini sezishi va tekshirilayotgan 
vaqtida sog’lig’ining holati tug’risidagi shikoyati; ko’zdan kechiriluvchining 
og’zidan alkogolning hidi kelishi kabi hodisalarni aniqlanishi zarur.