Ammo bu Petr 1 davrigacha majburiy holatga ega emas edi. Rossiyada 1716 yildan
boshlab Petr 1 tomonidan «Harbiy ustav» kiritilishi munosabati bilan sud tibbiyoti
ekspertizasini o’tkazish uchun maxsus ko’rsatma beriladi. Harbiy ustavning 154
moddasida zo’raki o’limdan o’lgan barcha murdalar, albatta, sud tibbiyoti
ekspertizasidan o’tkazilsin va uning natijasida yozma xulosa tuzilsin deb
ko’rsatilgan. Shundan keyin Rossiyada sud tibbiyoti fani rivojlana boshladi.
XVIII asrning 90-yillarida Rossiyada sud tibbiyoti fani Moskva davlat
universitetida o’qitila boshlandi. 1804 yilda birinchi universitet ustavi tasdiqlanilib,
bunda sud tibbiyoti anatomiya, fiziologiya va sud-vrachligi
fanlari kafedrasi
tarkibiga kiritildi.
1804 yili Moskva universitetida bu kafedrani I.F.Vensovich boshqarib, unda
1808 yildan boshlab, o’zi tuzgan qo’llanma bo’yicha sud tibbiyotidan ma’ruzalar
o’qiydi.
1813 yildan to 1837 yilgacha kafedrani E.O.Muxin (1766-1850) boshqaradi.
U sud tibbiyotini sistematik o’qitish jarayonida murdalarni amaliy mashg’ulotlarda
tekshirish zarurligini uqtiradi. 1820 yildan boshlab E.O. Muxin sud toksikologiyasi
kursidan ma’ruzalar o’qiy boshlaydi.
1835 yilda yangi Universitet ustavi yaratilib, u bo’yicha alohida sud tibbiyoti
kafedrasi tashkil qilish ko’zda tutilgan bo’lib, bu kafedrani davolashni tashkil
qilish kafedrasi deb ataladi.
1841 yilda N.I.Pirogov «Sud vrachlari uchun mo’ljallangan odam tanasining
anatomik tasviri» nomli maxsus atlas yaratadi.
N.I.Pirogov o’q otar qurollari bilan jarohatlanishda birinchilardan bo’lib
kirish teshigida to’qima defekti borligini aniqlaydi va chiqish teshigiga xos
xususiyatlarni o’rganadi. Peterburg Mediko-xirurgik
akademiyasida faoliyat
ko’rsatuvchi N.I.Pirogovning 11000 ta murdalarni kesib ko’rganligi, uning amaliy
faoliyatidagi o’rnini belgilaydi.
Moskva universiteti sud tibbiyoti kafedrasini 1837 yildan to 1862 yillari
A.O.Armfeld boshqaradi. U nafaqaga ketgach, kafedrani D.E.Min boshqarib, u
tomonidan umumiy va eksperimental gigienaga aloqador
hamda sud tibbiyoti
8
dasturi yaratiladi. U sud tibbiyotini o’qitishda tirik shaxslar va ashyoviy dalillarni
tekshirishga alohida ahamiyat beradi. Bu davrda 1864 yilda sud reformasi tufayli
sud tibbiyoti yanada rivojlanish etapiga o’tadi.
D.E.Min sud tibbiyoti kafedrasini boshqarish davrida yashirin sud o’rniga
ochiq, oshkora, ommaviy sud jarayoni paydo bo’lib, bunda sud maslahatchilari
bilan birgalikda qoralovchi va himoyalovchilar qatnashadilar.
1878 yildan to 1900 yilgacha Moskva universiteti sud tibbiyoti kafedrasini
professor I.I.Neydling boshqaradi. U birinchilardan bo’lib, strangulyatsion
egatchaning tiriklik belgilarini aniqlashda mikroskopik tekshiruv usulini qo’llaydi.
Undan keyin kafedrani P.A.Minakov (1865-1931) boshqaradi. U 1894 yili
«Sochning sud tibbiyotiga aloqadorligi» mavzusidagi dissertatsiyani yoqlaydi.
Uning tekshirishlari hozirgi davrgacha ham o’z ilmiy ahamiyatini yo’qotgani yo’q.
P.A.Minakov birinchilardan bo’lib,
neytral gematin va uning spektrini aniqlab,
uni yo’lsimon subendokardial ekximozlar
(qon quyilishlar) deb atadi.
Shuning uchun
ham ular Minakov dog’lari sifatida
ta’riflanadi. Bu ko’pincha o’tkir qon
yo’qotishdan o’lgan murdalarda ko’zga
tashlanadi. P.A.Minakov har xil tashqi
tassurotlar ta’sirida, jumladan sochlarga
yuqori harorat ta’siridagi o’zgarishlarni ham
aniqlaydi.
Ashyoviy dalillarning sud tibbiyoti tekshiruvida F.Ya.Chistovichning (1870-
1942) xizmatlari katta. U 1899 yili qon tarkibidagi oqsil turlari uchun xarakterli
maxsus reaktsiyani taklif qiladi. 1901 yili nemis
mikrobiologi Ulengut ushbu
sinamani odam qoniga aloqadorligini aniqlaydi. Shuning uchun ham bu reaktsiyani
Chistovich-Ulengut reaktsiyasi deyiladi.
A.S.Ignatovskiy sud tibbiyoti sohasidagi ajoyib darslikning muallifi (1910-
1912) va boshqa original ishlardan, xususan «Kalla suyagining sinishiga aloqador
9
Do'stlaringiz bilan baham: