Tibbiyot instituti talabalari uchun

Indikator naychasi sinamasi
(Maxova L.A. va Shinkarenko I.P. sinamasi). 
Chiqariluvchi havoda alkogol borligini aniqlashda maxsus indikator naychasi keng 
qo’llaniladi (98-rasm). Naycha ichida xrom angidridining sulfat kislotasida 
shimdirilgan kimyoviy inert silikageldan tuzilgan reagent bo’ladi. Etil spirtining 
bug’i reagentga ta’sir qilib uning sarg’imtir rangini o’zgartirib yashil rangga kiradi, 
chunki bunda alkogol oksidlanib xrom ionlarining qaytarilishi kuzatiladi.
98-rasm. L.A. Moxova va I.P. Shinkarenko indikator naychasi
Indikatorli naychalarning boshqa sinamlardan ustunligi shundaki, bu usul 
yordamida birdaniga katta guruh kishilarni tekshirish mumkin hamda buning 
uchun ekspertiza vaqtida xech bir reaktiv talab qilinmaydi. Ammo bu sinama ham 
etil spirti uchun maxsus emas, chunki metil spirti, efir, atseton, aldegidlar pari 
408

---

ta’sirida ham musbat natija kuzatilishi mumkin.
Taxminiy sinamalar natijalarini baholashda chiqariluvchi havoda alkogol 
borligi vaqti va qancha davrda saqlanishini aniqlashga to’g’ri keladi. Bu asosan 
ichilgan etil spirtining miqdorida bog’liq bo’ladi. Bizga ma’lumki, odam 
organizmida bir soat ichida 7-10 ml absolyut spirti emirilib chiqib ketadi, ya’ni bu 
40 foizli 20-25 ml aroqni tashkil qiladi. Etil spirtini organizmda yonishi surunkali 
alkogoliklarda tezroq, uchdan bir qismidan kamrog’i yonadi. Etil spirtining 
emirilishi fizik ishdan keyin ko’proq, uxlaganda esa kamroq bo’ladi.
L.A.Moxova va I.P.Shinkarenkoning ma’lumotiga ko’ra chiqariluvchi 
havodan alkogol qabul qilingandan keyin hatto 10-15 daqiqadan so’ng topish 
mumkin. Agar ko’zdan kechiriluvchi 50 ml 40 foizli aroq ichgan bo’lsa 1-1,5 soat 
ichida musbat natija, 100 ml ichganda 3-3,5 soat, 200 ml ichganda 6-6,5 soat, 250 
ml – 8-9 soat, 500 ml ichganda esa 15-18 soat ichida alkogolni topish mumkin. 500 
ml jiguli pivosi ichilganda ham bu sinama manfiy bo’lsa, ko’proq pivo ichilganda 
yoki kuchliroq darajalisini ichganda musbat natija beradi.