Molibden rudalarini boyitish texnologiyasi. Reja: Molibdenning asosiy xossalari va qo`llanilishi. Molibdenning ruda va minerallari

“Rudalarni boyitish texnologiyasi” fаni
Molibden rudalarini boyitish texnologiyasi
.
Reja:
1. Molibdenning asosiy xossalari va qo`llanilishi.
2. Molibdenning ruda va minerallari.
 
Molibdenning asosiy xossalari va qo`llanilishi.
 
Molibden yuqori yemirilishga bardoshli metall, egiluvchan, past kontsentrlangan sulfat kislotada, xlorid kislotasida, ishqorda erimaydi, kuchli nitrat kislotada kam eriydi, qaynoq sulfat kislotasida, shoh arog’ida va nitrat-sulfat kislotasi aralashmasida oson eriydi.
Молибден элементи 1778 йили швед олими Шееле К.В. томонидан кашф килинган. Молибденит минерали билан азот кислотасининг бирикмасидан молибен кислотасини ажратди ва унинг айрим тузларини олган.
Molibdenning asosiy xossalari va qo`llanilishi.
Tozalanmagan metall holidagi molibden birinchi bo`lib 1870 yilda Xel’mom tomonidan olingan. Sof holdagi molibdenni birinchi bo`lib 1910 yilda olingan.
O`zining fizik va kimyoviy xossalari sababli molibden metali zamonaviy texnologiyaning ko`p sohalarida qo`llaniladi. Ishlab chiqarilgan metallning 90-95 % i metallurgiyada ishlatiladi. Moliden po`lat va cho`yan qotishmalari olishda ligerlovchi qo`shimcha sifatida ham keng qo`llaniladi.
Sof holidagi metall radiotexnika va elektrotexnikada, radiolampalarda, rentgen quvurlarida, raketasozlikda, atom reaktorlarida, kimyo, meditsina tarmoqlarida keng qo`llaniladi.
Jahon bozorida 1 t. molibden metalining narxi 7 ming AQSH dollarni tashkil etadi.
Po`lat quyish sanoatida molibdenning 3 oksidi, temir molibdeniti va SaMoO4 shaklida qo`llaniladi. Maxsus po`latlarda molibdenning miqdori 0,2-1,2% dan 8% gacha etadi. Molibdenning temirli qotishmalardan tashqari ko`plab titanli, xromli, vanadiyli, volframli, nikelli va kobal’tli qotishmalarini uchratish mumkin. Qotishmalarga molibdenning qo`shilishi ularning tarkibini, mexanik mustahkamligini, emirilmaslik xossalarini va erish haroratini oshiradi. Ishlab chiqarilgan metallning 90-95 %i metallurgiyada ishlatiladi. Moliden po`lat va cho`yan qotishmalari olishda ligerlovchi qo`shimcha sifatida ham keng qo`llaniladi.
Молибден заћиралари 29 давлатда аникланган бўлиб, 1999 йилдаги захираси 13853 минг т ташкил килади. Тасдикланган захиралар 8801 минг т (умумий захиранинг 63,5 %) ташкил килади.
Йирик молибден захирасига эга давлатлар сони бешта бўлиб, уларда дунё бўйича захираларнинг 67,6 % жамланган: АКШда – 28,3 %, Чилида – 19,7 %,
Хитойда – 8,8 %, Перуда – 5,8 %, Арманистонда – 5 %
Молибден рудасини казиб олиш, минг т хисобида.
МДХда молибден захираларининг таркалиши
2. Molibden noyob metallar turkumiga mansub bo`lib, er sharida kam tarqalgan (1,710 - 4 %). Er qobig’ida molibden ko`p miqdorda oltingugurt va kam miqdorda kislorod bilan bog’langan shaklda bo`ladi.
Molibden rudalarida to`rt valentli sulfid molibdenit minerali shaklida MoS2 uchraydi, kislorodli birikmasi esa olti valentli povellit minerali shaklida CaMoO4 uchraydi. МДХда молибден захираларининг таркалиши
Молибденнинг 20 якин минералари аникланган. Шуларнинг 4таси ишлаб чикаришда ахамиятга эгадир.
Молибденит MoS2
Повеллит CaMoO4
Молибдит Fe2(MoO4)3∙7,5H2O
Вульфенит PbMoO4
Молибденит MoS2 – ишлаб чикаришда энг кенг таркалган минерал хисобланади. Молибденит – юмшок кургошинли кул ранг минералдир. Ташки кўриниши графитга ухшайди. Зичлиги MoS2 4,7-4,8 г/см3, каттиклиги 1-1,5 тенг.
Повеллит CaMoO4 – ок рангдан кулранггача турланади. Зичлиги CaMoO4 4,35-4,52 г/см3, қаттиқлиги 3,5 тенг.
Молибдит Fe2(MoO4)3∙7,5H2O – бу минералнинг таркиби узгарувчан, шунинг учун куйидаги формула билан ифодаланади: х Fe2О3 ∙ yMoO3 ∙ zH2O.
Вульфенит PbMoO4 –курғошин оксиди конларида учратишимиз мумкин. Аралашмаларнинг таркибига қараб минерал сарик, тук кизил, яшил ёки кул ранг булиши мумкин. Зичлиги PbMoO4 6,7-7 г/см3, қаттиқлиги 2,5-3 тенг.
Рудалари.
Молибден элементи ер қобиғида кам таркалган элемент булиб унинг кларк буйича оғирлиги 3·10-4 % ташкил килади. Молибден бойитмаси руда таркибида камдир.
Молибден рудаларининг бир қанча турлари ажратилади:
1. Оддий молибден - кварцли рудалари.
2.Молибден –вольфрамит -кварцли рудалари.
3. Мис-молибден рудалари.