O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Epidemiologiyasi.
Infeksiya manbai
 
bemor odam va bakteriya tashuvchi 
hisoblanib, fekal-oral yo‗l bilan yuqadi. Ichburug‗ kasalligi dunyoning deyarli 
barcha mamlakatlarida uchraydi. Issiq iqlimli hududlarda, ayniqsa Markaziy 
Osiyoda ko‗p uchraydigan hastaliklardan biri xisoblanadi. O‗zbekistonda ham 
dizenteriya bilan kasallanish ko‗rsatkichlari yuqori. Asosan bir-biri bilan bog‗liq 
bo‗lmagan - sporadik kasallanish holida qayd qilinadi. Kam hollarda, ochiq suv 
havzalari ifloslanishi natijasida bir guruh odamlar kasallanishi kuzatilib turadi, 
ba‘zan bolalar muassasalarida, sanitariya-gigiena talablari qo‗pol ravishda buzilishi 
oqibatida, shigellalar bilan zararlanib qolgan ovqat mahsulotlari vositasida 
tarqalishi tufayli kichik avj olishlar kuzatilishi mumkin. Kasallika mavsumiylik 
hos. Yoz oylarida bemorlar soni sezilarli darajada ko‗payadi. Asosan bolalar 
kasallanadilar. Respublikada XX asrning 50-yillarigacha kasallanishni Grigorev-
Shiga bakteriyalari keltirib chiqargan bo‘lib o‗lim ko‗rsatkichlari ham yuqori edi. 
60-70 yillardan bu qo‗zg‗atuvchilar bilan bog‗liq kasallik hollari kamayib, hozirda 
kuzatilmaydi. O‗zbekistonda ichburug‗ning eng asosiy qo‗zg‗atuvchisi Fleksner 
shigellalari xisoblanadi, Zonne mikroblari 2-o‗rinni egallaydi.
Ichburug‗ kasalligida bakteriya tashuvchilarning epidemiologik ahamiyati tif-
paratiflaridagidek yuqori emas. Dizenteriyani tarqatishda hastalikning yengil turi 
bilan og‗rigan bemorlarning o‗rni katta. Shigellalar bemor organizmidan najas 
bilan ajralib chiqadi. Uning atrofdagilarga tarqalishida idish-tovoq, o‗yinchoq va 
boshqa uy ashyolari muhim ahamiyatga ega. Shaxsiy gigienaga e‘tibor bermaslik, 
dizenteriyaning oilada va bolalar muassasalarida shu yo‗l bilan oson tarqalishiga 
sabab bo‗ladi. 
Sut va sut mahsulotlarida shigellalar yoz oylarida juda tez ko‗payadi. Ayniqsa 
Zonne mikroblari uchun sut qulay ozuqa muhiti xisoblanadi. Bunday mahsulotni 
iste‘mol qilish natijasida bir guruh odamlar kasallanadi. Zararlangan sabzavotlar: 
bodring, pomidor, salat, ko‗k piyoz, ko‗katlarni yuvmasdan iste‘mol qilganda ham 
shigellalar organizmga yuqushi mumkin. Dizenteriya bakteriyalarining tarqalishida 
pashshalarni ham roli katta. Tarqalish yo‗llari va omillaridan qatiy nazar, ichburug‗ 
mikroblari faqat og‗iz orqali yuqadi. 

---

56