Билим соҳаси – Социал таъминот ва соғлиқни сақлаш 500000

тахипноэ 
дейилади. Нафас олишнинг 
тезлашиши қуйидаги ҳолатларда кузатилади: 1) ҳаяжонланганда, 2) оғир иш 
бажарганда, 3) тана ҳарорати кўтарилганда, 4) нафас олиш органлари 
шикастланганда, 5) юрак қон томир тизимси касалликларида, 6) кам 
қонликда. 
Нафас олишнинг секинлашуви 
– брадипноэ
. Болаларда нисбатан кам 
учрайди. Масалан, кома ҳолатларида (уремияда), захарланишда (масалан, 
уйқу доридан), мия босимининг кўтарилиб кетишида, чақалоқларда дистресс 
синдромни терминал босқичида кузатилади. Меъёрда нафас олиш сони билан 
пульснинг ўртасидаги нисбат 1 ёшда 1: 3,5 га, 1 ёшдан катталарда 1: 4 га 
тенг. Нафас олиш органлари шикастланганда бу фарқ ўзгариб, 1: 2 ёки 1: 3 га 
тенглашади. 
Бемор нафас олганда ёрдамчи мушаклари иштирок эта бошлаши, нафас 
олишни қийинлашганидан, нафас қисиш бошланганидан далолат беради. 
Нафас қисилишини формалари: 
1.
инспиратор нафас қисиши 
2.
экспиратор нафас қисиши 
3.
аралаш нафас қисиши 
4.
Шика нафас қисиши
Инспиратор нафас қисиши
– юқори нафас йўлларининг торайиши ва 
ингичкаланишида (крупда, ёт жисм, ўсма ёки шиш пайдо бўлганда, трахея, 
бронхни туғма торайишида, орқа томоқ абсцессида ва б.лар) кузатилиб, 
бунда ҳаво олиш оғирлашади. Бунда бурун қанотларининг таранглашиши, 
қовурға оралиғининг, ошқозон атрофининг, ўмров соҳасининг ярим 
чуқурчасининг ичига тортилиши кузатилади.
Экспиратор нафас қисишида
нафас чиқариш қийинлашади. Кўкрак 
қафаси кўтарилган ҳолда бўлиб, нафас олишда умуман иштирок этмайди. 
Нафас чиқараш қорин тўғри мушаклари иштирокида, баъзан ҳуштаксимон 
овоз чиқариш билан кечади. Нафас чиқариш эса секинлик билан давом этади. 
Бу эмфиземада, бронхиал астмада, астматик бронхитда кузатилади. 

---

277