Билим соҳаси – Социал таъминот ва соғлиқни сақлаш 500000

4.4.2 Нафас олиш тизими физиологик хусусиятлари 
 
Болаларда туғилишни биринчи соат ёки кунлари кузатилган нафас 
олиш ритмини нотекислиги одатда тезда йўқолиб кетади. Баъзан 
чақалоқларда, айниқса янги туғилган болаларда, биринчи нафасдан сўнг ўпка 
тўла ёзилмай физиологик ателектаз келиб чиқишига олиб келиши мумкин. 
Бундай ҳолатда ўпкада яллиғланиш жараёни ривожланишига шароит 
туғилади. 
Нафас олиш фаолиятини баҳолашда ташқи нафас олишни, яъни 
атмосфера ҳавоси билан ўпка капилляр қони ўртасидаги газ алмашинувини 
текшириш катта аҳамиятга эгадир. Буни аниқлашда оддий клиник 

---

271 
услублардан, ҳамда махсус аппаратлар талаб қилинадиган нисбатан мураккаб 
услублардан фойдаланилади. 
Нафас олганда олинган ҳаво ҳажми чақалоқларда кам бўлиб, бу 
кўрсатгич бола ёши катталашган сари ортиб боради. Бу бола ўсиб 
ривожланиши билан бир қаторда ўпка вазнининг ортиб бориши, ҳамда нафас 
олганда кўкрак қафаси экскурсиясини кенгайиб бориши билан боғлиқ 
бўлади.
Болаларда тўқима нафас олиши катталарга нисбатан жадал суратда (бу 
чақалоқларда ферментларни катталарга нисбатан фаоллиги билан 
тушунтирилади) кечади. Карбонат ангидрид газини парциал босими қонга 
нисбатан тўқимада ошган бўлади. 
Янги туғилган чақалоқларда, айниқса, чала туғилган болаларда 
фермент карбоангидразанинг фаоллиги жуда паст бўлганлиги сабабли (бир 
ёшларнинг охирларида катталар меъёрига яқинлашади) эрта ёшлик болалар 
касалликларида, айниқса, ўпка касалликларида кўпинча гиперкапния 
кузатилади. 
Кўрсатиб ўтилган нафас олиш ва чиқариш жараёнини болаларда ўзига 
хослиги уларда нафас олиш тизимсининг анатомик ва физиологик 
хусусиятларига боғлиқ бўлади, бу ҳолат уларда бу тизимни осон 
жароҳатланишига, нафас олишнинг тез бузилишига имкон яратади. 
4.4.3