Urganch davlat universiteti bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti «biotexnologiya»

Nazorat savollari: 
1.
Ishlab chiqarish sharoitida fagolizisga qarshi kurashish choralari? 
2.
 
Bakteriofaglarni sanoat mikrobiologiyasidagi axamiyati?
 

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS 
TA’LIM VAZIRLIGI 
URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI 
BIOINJENERIYA VA OZIQ-OVQAT XAVFSIZLIGI FAKULTETI 
«BIOTEXNOLOGIYA» KAFEDRASI 
 
 
 
 
“SANOAT MIKROBIOLOGIYASI” 
fanidan amaliy mash
g‘
ulotlari bajarish uchun uslubiy 
q
o‘llanma 

---

1-AMALIY MASHG‘ULOT. 
MAVZU: 
HAVO VA SUVDAGI MIKROORGANIZMLARNI ANIQLASH 
USULLARI. 
Reja: 
1.
Havo mikroflorasi. 
2.
Atrof-muhit ob’ektlarini sanitariya-bakteriologiya jihatdan baholash. 
3.
Tuproqni koli-titri va perfringensni titrini aniqlash. 
Ishdan maqsad:
Havo va suvdagi mikroorganizmlarni aniqlash usullarini 
o’rganish va ozuqa muhitini tayyorlash usullarini o’rganishdan iborat. 
Havo mikroflorasi
 
Suv 
va 
tuproqdan 
farqliroq, 
havoda 
mikroblar 
faqat 
hayot 
qobiliyatini vaqtincha saqlab turadi, so’ngra nam yetishmasligi, quyosh nurlarining 
ta’siri, harorat o’zgarishi, oziq moddalar yo’qligi kabi noqulay faktorlar ta’sirida 
o’lib ketadi. Mikroblarni havoda saqlanib turishini ma’lum darajada muollaq 
turovchi suv, chang zarralari taminlab turadi. Uy, turar joy xonalari havo 
mikroflorasi tarkibi va miqdori jihatdan atmosfera florasidan tubdan farq qiladi. 
Bakteriyalar va ularning patogen formalari uy, turar joy xonalarida uchrashi 
birmuncha atmosfera havo mikroflorasidan ko’p uchraydi, chunki bu muhitlarga 
kasal odam va hayvonlar, bakteriya tashib yuruvchilardan tushishi mumkin. Havo 
mikroflorasi ham shartli doimo (rezident) topiluvchi (Micrococcus roseus, M. 
flavus, M. candicanis, Sarcina . flava, S. alba, Bacillus subtilis, Actinomyces va 
Penicllium, Aspergillus, Mucor zamburug’lar va sporadik doimo topilmaydigon 
(suv va chang zarralari bilan tushovchi ) mikroorganizimlarga bo’linadi. Patogen 
mikroorganizimlar og’iz bo’shlig’i yoki nafas yo’llari kasallanganda atrofdagi 
havoga patogen mikroorganizimlar: stafilokokk, streptokokk, bo’g’ma, ko’k yo’tal, 
sil qo’zg’atuvchilari, viruslardan gripp, qizomiq qo’zg’atuvchilari tarqaladi. Bu 
mikroorganizimlar havoda aerozol tarkibida uchraydi. Aerozol- bu kolloid sistema 
bo’lib, asosiy tarkibi havo, suyuqlik yoki qattiq moddalar, zarralaridan iborat 

---

bo’ladi. Ayrozol o’lchami 10 dan 2000 nm teng bo’lishi mumkin. Odam aksirganda 
40 000dan ortiq aerozollar hosil bo’ladi. Aerozollar o’lchami,elektirik zaryadi, 
havodagi harakat tezligi bo’yicha tomchi, changli va tomchi yadroli fazalarga 
bo’linadi. Biz uchun eng muhimi tomchi yadroli aerozol bo’lib uning o’lchami 100 
nm atrofida bo’ladi, aerozolni bu fazasi uzoq vaqt havoda saqlanishi tarkibida 
ma’lum miqdorda namlik bo’lganligi uchun chidamli aerodispers sistemani havoda 
shakillantiradi. Ulardagi namlik bakteriyalarni havoda uzoq vaqt saqlanishini 
taminlaydi. Masalan, yadroli aerozolda bo’g’ma qo’zg’atuvchisi 1 sutkagacha, 
gemolitik streptokokk 2 kungacha, sil qo’zg’atuvchisi 18 kungacha hayot faoliyatini 
saqlab qolishi mumkin. Bu esa odatda yopiq binolarda yuqumli kasalliklar 
qo’zg’atuvchilarini havo-tomchi yo’li bilan tarqalishi uchun qulay sharoit yaratiladi, 
chunki hona havosida patogen bakteriyalar miqdori ko’p bo’lishi mumkin.