Фаол инвестиция сиёсати шароитида инвестициялар ҳисоби ва таҳлили: зарурат, мақсад ва вазифалар

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий журнали. №2, апрель, 2021 йил. ISSN: 2181-1016 
9 
адабиётларда ҳам инвестициялар ҳисоби вазифалари шу тартибда келтириб 
ўтилган. 
Олиб борилган тадқиқотлар натижалари ва бугунги инвестиция 
сиёсатининг мазмунидан келиб чиқиб, инвестициялар ҳисобининг мақсади 
барча турдаги ахборот фойдаланувчиларни корхонанинг капитал, молиявий 
ва инсон капиталига қилинган инвестициялари ва улардан олинадиган 
даромадлар тўғрисида ишончли, аниқ ва тезкор ахборотлар билан 
таъминлашдан иборат бўлмоғи лозим. Ушбу мақсаддан келиб чиқиб 
инвестициялар ҳисобининг вазифаларини бухгалтерия ҳисобининг қуйидаги 
муҳим таркибий йўналишларидан келиб чиқиб белгилашни мақсадга 
мувофиқ деб ҳисоблаймиз (2-жадвал). 
Инвестициялар ҳисобининг вазифалари тўлиқ бажарилиши орқали 
таҳлил жараёнининг натижадорлиги таъминланади. Инвестициялар ҳисоби 
ва таҳлилининг ягона умумий функцияси мавжуд бўлиб, у ҳам бўлса ахборот 
беришдир. Зеро, ҳар иккала тизим ҳам бизнес қарорларини қабул қилиш учун 
энг зарурий “хом ашё” вазифасини ўтайди. 
Инвестициялар таҳлилининг мақсади ҳам унинг асосий функциясидан 
келиб чиқади. Бу борада тадқиқот олиб борган О.Т.Астанакулов, 
М.Ю.Рахимов 
ва 
Н.Н.Каландароваларнинг 
фикрича, 
тадбиркорлик 
субъектларида инвестиция дастурини пул оқимлари бўйича таҳлил 
қилишнинг мақсади корхона тўловга лаёқатлилиги ва ликвидлилигини 
таъминлашдан иборат [19]. Инвестициялар таҳлили бўйича келтирилган 
ушуб 
фикр 
асосан 
молиявий 
таҳлилнинг 
мақсадини 
ўзида 
мужасамлаштирган. 
2-жадвал 
Инвестициялар ҳисобининг асосий вазифалари
3
 
Молиявий ҳисобнинг 
вазифалари 
Бошқарув ҳисобининг 
вазифалари 
Солиқ ҳисобининг вазифалари 
- инвестицияларни муддати 
ва 
қўйилиш 
объектига 
таснифлаш орқали ҳисобга 
олиш 
- 
инвестиция 
қарорларини 
қабул қилиш тизимини яратиш 
- Солиқ кодекси талабларига 
мувофиқ инвестициялар билан 
боғлиқ 
солиқлар 
ва 
солиқ 
оқибатларини 
солиқ 
мақсадларидаги ҳисоб сиёсатида 
очиб бериш 
- инвестицияларни БҲМС ва 
МҲХСларга 
мувофиқ 
баҳолаш орқали ҳисобда акс 
эттириш 
- 
инвестиция 
лойиҳалари 
иқтисодий 
самарадорлигини 
баҳолашнинг 
самарали 
усулларини қўллаш 
- 
капитал 
инвестициялар 
таркибини норматив ҳужжатлар 
талаблари 
асосида 
шакллантириш орқали мол-мулк 
солиғи базасини тўғри аниқлаш 
- 
инвестициялар 
билан 
боғлиқ 
хўжалик 
жараёнларини ҳужжатлаш-
тириш тизимини ишлаб 
чиқиш ва ташкил этиш 
- 
инвестиция 
лойиҳалари 
таҳлилида 
қўлланиладиган 
ахборотлар 
ишончлилигига 
баҳо бериш 
- 
тугалланмаган 
қурилиш, 
ўрнатилмаган асбоб-ускуналар 
қийматини 
тўғри 
аниқлаш 
орқали 
уларнинг 
солиқ 
тортилишини таъминлаш 
- 
инвестициялар бўйича 
аналитик 
ва 
синтетик 
ҳисобни тўғри юритиш 
- молиявий инвестициялардан 
олинадиган 
даромадларни 
баҳолаш учун фундаментал ва 
- капитализация қилинадиган 
харажатлар 
ҳисобини 
тўғри 
юритиш 
асосида 
мол-мулк 
3
Тадқиқотлар асосида муаллиф томонидан ишлаб чиқилди 

---