Фаол инвестиция сиёсати шароитида инвестициялар ҳисоби ва таҳлили: зарурат, мақсад ва вазифалар

Адабиётлар шарҳи 
Инвестициялар ҳисоби, таҳлили ва аудити бўйича республикамиз ва 
хорижий олимлар томонидан маълум тадқиқотлар олиб борилган. Чунончи, 
мамлакатимиз иқтисодчи олимларидан А.К.Ибрагимов, А.А.Каримовлар чет 
эл инвестицияларининг бухгалтерия ҳисобини ташкил этиш ва юритиш 
масалаларини тадқиқ этганлар [4]. 
Профессор К.Б.Ўразов инвестициялар бухгалтерия ҳисобининг 
зарурати, мақсад ва вазифалари, молиявий ҳисоби ва солиққа тортилиши 
билан боғлиқ жиҳатларни ёритиб берган [5]. 
О.Н.Жўраев томонидан молиявий инвестицияларнинг бухгалтерия 
ҳисоби ва уни такомиллаштириш зарурати республикамизда бухгалтерия 

---

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий журнали. №2, апрель, 2021 йил. ISSN: 2181-1016 
3 
ҳисобини халқаро тажрибалар асосида тартибга солиш бошланган илк 
даврлардаги талаблар асосида очиб берилган [6]. 
Инвестиция фаолиятида бухгалтерия ҳисоби ва аудитнинг зарурлиги, 
мақсади, вазифалари ва механизмларини иқтисодчи олим Ш.И.Илхамов[7] 
ҳамда инвестиция фаолиятини бошқариш тизимида молиявий ҳисобот ва 
унинг таҳлилини такомиллаштириш заруратини А.Х.Худайбердиевлар[8] 
тадқиқ қилишган. 
Иқтисодчи 
олим 
О.Т.Астанакулов 
тадқиқотлари 
натижасида 
корхоналарда инвестиция фаолияти таҳлилининг ташкилий, услубий ҳамда 
техник жиҳатларини ўзаро боғлиқликда амалга ошириш босқичларининг 
методологик схемасини таклиф этган ва инвестиция фаолияти таҳлилининг 
турлари бўйича асосий вазифаларни келтириб ўтган [9]. 
Хорижий олимлардан Zvi Bodie, Alex Kane, Alan J. Marcus инвестиция 
муҳити, унинг элементлари, қимматли қоғозлар таҳлили, ҳосилавий 
қимматли қоғозлар ва инвестициялар портфелини бошқариш ҳамда рисклар 
таҳлили борасида тадқиқотлар олиб боришган [10]. 
К.Р.Субраманям Корхонаннинг ички (жорий ва узоқ муддатли 
активларга) ва ташқи (қимматли қоғозлар, улушли инвестициялар, бизнес 
бирлашувлари ва ҳ.з.) инвестициялари таҳлилининг мақсад, вазифалари 
ҳамда услубиётини ёритиб берган [11]. 
Россиялик олим Г.В.Савицкая Инвестиция фаоляти самарадорлиги 
таҳлилининг асосий йўналишлари сифатида инвестицион фаолият ҳажми 
таҳлили, реал инвестициялар, молиявий қўйилмалар самарадорлиги таҳлили, 
инвестиция лойиҳалари самарадорлиги ва молиялаштириш манбалари 
таҳлилини келтириб ўтган [12]. 
Олиб борилган тадқиқотларда инвестициялар ҳисоби ва таҳлилининг 
турли қирралари очи берилган ва шу жиҳатларидан келиб чиқиб ҳисоб ва 
таҳлилнинг мақсади, вазифалари ҳамда зарурати ёритилган. 
Бугунги кунда республикамизда олиб борилаётган фаол инвестиция 
сиёсати шароитида хўжалик юритувчи субъектларда инвестициялар 
бухгалтерия ва иқтисодий таҳлилининг зарурати, мақсад ва вазифалари бу 
борадаги мавжуд муаммолардан келиб чиқиб етарлича очиб берилмаган деб 
ҳисоблаймиз. Шу боисдан, мақолада мазкур жиҳатларни ёритиб ўтамиз.