Вазирлиги тошкент молия институти

3.4. Иқтисодий алоқаларни суғурталаш 
Иқтисодий иқтисодий алоқаларни суғурталашнинг моҳияти ва турлари. 
Иқтисодий иқтисодий алоқаларни суғурталаш - давлатнинг, унинг хўжалик 
юритувчи субъектлари ва фукароларининг муайян воқеалар содир бўлганда 
(суғурта ҳоллари) улар томонидан тўланадиган суғурта мукофотлари (яъни 
бадаллари)дан шаклланадиган пул фондлари ҳисобига мулкий манфаатларини 
ҳимоя қилиш бўйича халқаро иқтисодий муносабатлардир. 
Суғурта мукофоти (ёки бадал) – суғурта учун ҳак бўлиб, уни 
суғурталанувчи суғурталовчига суғурта шаҳодатномасига (полисига) му вофиқ 
киритишга мажбур. 
Суғурта шаҳодатномаси (полиси
) (франц. police, итал. Polozza - тилхат, 
тўлов қоғози) – суғурталовчи томонидан суғурта қилиш тўғрисида гувоҳнрма 
сифатида бериладиган суғурталаш (ёки қайта суғурталаш) тўғрисида ёзма 
шартнома. 

---

134 
Иқтисодий иқтисодий алоқаларни суғурталаш жараёнида иккита субъект 
иштирок этади: шаҳодатнома (полис) соҳиби ва суғурталовчи. 
Шаҳодатнома (полис) соҳиби (суғурталанувчи
) – суғурта қизиқишини 
ифодаловчи,
 
суғурта мукофотини тўлайдиган ва қонун кучи ёки икки 
томонлама битим (суғурта шартномаси)га кўра суғурталовчи билан аниқ 
суғурта муносабатига кирадиган хўжалик юритувчи субъект ёки фуқародир. 
Шаҳодатнома (полис) соҳиби
бўлиб суғурталовчи билан суғурталаш 
шартномалари тузган ёки қонун кучига кўра суғурталанувчи бўлган шахс тан 
олинади. 
Суғурта шартномасини тузганда шаҳодатнома (полис) соҳиби 
суғурталовчига иқтисодий иқтисодий хатарни баҳолаш учун аҳамиятга эга 
бўлган, унга маълум бўлган барча вазиятларни ҳамда суғурта қилишнинг 
мазкур объектига нисбатан тузилган ёки тузилаётган барча шартномалар 
тўғрисида хабар бериши керак. Суғурта вазияти содир бўлганда полис соҳиби 
суғурта қилинган мол-мулкка зарар етишини олдини олиши ёки камайиши учун 
барча зарур чораларни кўришга мажбур. 
Суғурталовчи 
суғурта фаолиятини амалга ошириш учун яратилган 
хўжалик юритувчи субъект ҳисобланиб, суғуртани ўтказувчи ва суғурта 
фондининг яратилиши ва сарфланишини юритувчи бўлади. 
Мамлакатнинг тўлов балансида суғурта операциялари шаҳодатнома 
(полис) соҳиби (яъни суғурталовчи) ёки суғурталовчи норезидент бўлганда акс 
эттирилади. 
Иқтисодий иқтисодий алоқаларни суғурталаш иқтисодий иқтисодий 
хатарларни суғурталашни англатади ва у ёки бу шаклдаги халқаро 
ҳамкорликнинг маҳаллий ва хорижий иштирокчилари манфаатларини 
таъминловчи суғурта турларининг мажмуидан иборатдир. 
Иқтисодий иқтисодий алоқаларни суғурта қилиш умуман суғурта каби 
мол-мулкнинг шахсий суғуртаси, жавобгарликни суғурта қилишни ўз ичига 
олади. 

---

135 
Шахсий суғурта фуқароларнинг суғурта ҳимоясини амалга оширишни 
англатади. Мулкий суғурта қилишда суғурта муносабатларининг объекти 
объекти бўлиб турли турдаги мол-мулк ва мулкий манфаатларчикади. Мулкий 
суғуртанинг иқтисодий аҳамияти суғурта вазияти оқибатида вужудга келган 
зарарни қоплаш ҳисобланади. 
Жавобгарликни суғурта қилишда