Вазирлиги тошкент молия институти

Мустақил Давлатлар ҳамдўстлиги 
(МДҲ)
1992 й. - Арманистон, Озарбайжон, Белорус, Украина, Грузия, 
Ķозоғистон, Ķирғизистон, Молдова, Россия, Тожикистон, Туркманистон, 
Ўзбекистон. 
Мағриб араб иттифоқи (
1989й) – Жазоир, Ливия, Мавритания, 
Маракко, Тунис. 
Лагос ҳаракат режаси (1973)
– Африка жанубидан 
Сахарагача бўлган мамлакатлар. 
Ману дарёси итифоқи
(1973)-Гвинея, 
Либерия, 
Сверра-Леоне. 
Ғарбий 
Африка 
иқтисодий 
ва 
валюта 
иттифоқи
(1994й) – Бенин, Буркина-Фасо, Кот-д Ивуар, Мали, Нигер, 
Сенегал, Того. 
Тўлиқ иқтисодий интеграция
– аъзо мамлакатлар гуруҳлари ягона 
иқтисодий сиёсатини ўтказилишида қараб чиқилган типлари аралашади. 
Улар 
интеграцион 
иттифоқ 
чегарасида 
ҳуқуқий 
қонунчиликнинг 
унификациясини талаб қилади. Тўлиқ иқтисодий интеграция барча аъзо 
мамлакатлар учун валюта сиёсатини талаб қилади. Ягона валюта 
муносабатларида ягона валюта тизими ва ягона валюта механизми мавжуд. 
Ягона валюта, валюта назоратининг ягона қоидалари, умумий марказий банк 
ва бошқалар киради. Шуни таъкидлаш керакки, интеграцион жараёнлар 
макроиқтисодий даражада ҳам, микро иқтисодий даражада ҳам муҳим 
характерга эга. Шунинг учун бу интеграциянинг икки даражаси параллел 
равишда ўтади. Улар кўп кесишмайди, бир-бири билан яқинлашади ва бир-
бирини тўлдиради. Интеграциянинг макроиқтисодий даражасини эгаллаш 
анъанаси аниқ интеграцион гуруҳга аъзо мамлакатлар давлатлараро 
иқтисодий муносабатларини назорат қилишни кўчайтиришга тўла мос 

---

215 
келади. Йўналишларнинг турли шакллари, макро ва микро интеграциянинг 
мос келиши иқтисодий жиҳатдан ҳам, интеграцион бирлашув жиҳатдан ҳам 
ҳарактер касб этади. У ёки бу иқтисодий интеграция типларининг яратилиши 
ва амал қилишида сиёсий факторлар ҳам катта таъсир кўрсатади.
Таянч иборалар
: жаҳон савдо ташкилоти, Тариф ва Савдо бўйича 
умумий битим (ГАТТ), ЮНКТАД, преференсия, халқаро савдо палатаси ёки 
жаҳон савдо палатаси, халқаро божхона ташкилоти, савдо урушлари, тармоқ 
лоббиси, оптимум нуқтаси. 
Назорат учун саволлар:
1.
Жахон савдо ташкилотининг асосий функциялари нимадан иборат? 
2.
Халқаро савдода преференциялар нималардан иборат? 
3.
Халқаро божхона тизимининг қандай хусусиятларини биласиз? 
4.
Оптимум нуқтаси нима? 
5.
Савдо урушларининг асосий мақсади нимадан иборат? 
6.
Халқаро савдо палатаси шартлари қандай?