Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

9.3.Transmilliy korporatsiyalarning tashqi moliyaviy resurslari tuzilmasi 
Ichki va tashqi moliyaviy resurslarga ajratilishiga TMK lar tashkiliy 
strukturasining murakkabligi, ularda turli-tuman funksional elementlar, ierarxiya va 
o‗zaro aloqadorlikni mavjudligi, shuningdek korporatsiya tarkibiga kiruvchi 
alohida tashkilotlarning turli sharoitdagi faoliyatlarini dalil qilib keltirish mumkin.
Korporatsiya ichki moliyaviy resurslarining turlari turli-tuman bo‗lib, TMK 
lar ichki moliyaviy resurslarda asosiy qismini ulushli qimmatli qog‗ozlar emissiyasi 
va joylashtirilishi jarayonida shakllangan va to‗plangan pul mablag‗lari tashkil 
etadi. Korporatsiya aktsiyalarini xarid qilish orqali uni ishchilari,xususiy shaxslar, 
tashqi tadbirkorlik strukturalari, jamoat tashkilotlari, davlat muasassalari o‗zlarini 
o‗zaro aloqadorligi va funktsiyalari bilan o‗ziga xos elementlar sifatida 
korporatsiya tizimiga qo‗shiladi.
Maqsadli yo‗nalishi bo‗yicha korporatsiya moliyaviy resurslarining ushbu 
manbasi yetarli darajada diversifikatsiyalangan bo‗lib, bu resurslar bozor 
iqtisodiyoti uchun tijorat strukturasini tashkil etishda foydalanadigan asosiy pul 
mablag‗larini shakllantiruvchi xarakteridagi asosiy manba hisoblanadi. Yirik 
tashkiliy struktura uchun ayniqsa ahamiyatli bo‗lgan ichki moliyaviy resurslarning 
yana bir turi, faolashtirish va qo‗llash imkoniyati fond bozori insturmenti bilan 
bog‗liq bo‗lgan subordinirlashgan qarz majburiyati, qaysiki o‗z aktsionerlari va 
xodimlari o‗rtasida korporatsiyaning turli qisqa va uzoq muddatli qimmatli 
qog‗ozlarni emissiya va joylashtirish sxemasini ifodalaydi
190
. Ichki moliyaviy 
resurslarni jalb qilishning samarali insturmentlari bu korporativ obligatsiyalardir. 
Korporativ obligatsiyalarning asosiy emitentlari bo‗lib, amerika iqtisodiyotining 
sanoat, transport, energetika sohasidagi yirik kompaniyalar hisoblanadi.
189
Mejdunarodniy finansoviy rinok: ucheb. posobie / pod red. d–ra ekon. nauk, prof. V.A. Slepova, d–ra ekon. 
nauk, prof. Ye.A. Zvonovoy.– M.:Magistr,2007.273–275s.
190
A.O. Mamedov. Finansovie resursi transnatsionalnoy korporatsii:formirovanie i ispolzovanie.AVAL yanvar–mart 
1
'
2007. 136–137s.

---