www.ziyouz.com kutubxonasi
136
olmog‘imiz kerak!» degilari kelib, Komronga intiqom to‘la ko‘zlar bilan tikilishardi.
Humoyun qasoskorlarning hovurini bosish uchun Bopusxonni hibs qildirdi. Afzalbek
Sindga borganda Sherxonning o‘g‘li Islomshoh tomonga o‘tib ketgan, Qorachaxon
kechasi darvozani yashiriqcha ochib bergandan beri humoyun xizmatida yurar edi. Lekin
bek-u a’yonlar orasida Qorachaxonning e’tibori yo‘q, soliq yig‘uvchi mahkamada
uchinchi darajali bir lavozimdagi ishlar, hech kim uni pisand qilmas edi. Bundan
alamzada bo‘lib yurgan Qorachaxon paytini topib Komronning qarorgohiga keldi, tiz
cho‘kib, undan uzr so‘radi.
— Men hali ham sizni valine’matim deb tan olurmen! — deb shivirladi. — Oh, qani o‘sha
davr-u davronlarimiz? Agar men sizga kerak bo‘lsam, chorlang, yerning ostidan bo‘lsa
ham huzuringizga yetib kelurmen!
— Fitna-yu sho‘rish endi bas! — deb Komron unga yon bermadi. Chunki hozir Komron
qarorgoh qilgan Bog‘i Navro‘ziyda Humoyunga gap yetkazadigan xufiyalar bo‘lishi
mumkin edi. — Yaxshilik yo‘lidan yursangiz, bir kun yana uchrashgaymiz. Unutmaga-
ningiz uchun tashakkur!
Bu tashakkur — uning Qorachaxonni kechirgani edi. Har qalay, Komronni Humoyundan
baland qo‘yib e’zozlaydigan odam ham borligi Komronning diliga taskin berdi. U
Qorachaxondan Said Xalilni so‘radi.
— Bechora qiltomoq bo‘lib qoldi, — dedi Qorachaxon. — Ikki oydan beri tomog‘idan
ovqat o‘tmay qoqsuyak bo‘lib yotibdir. Bilmadim, necha kunligi bor...
Komron Said Xalilni ko‘rgani bordi. Bir vaqtlar yerni bosaymi-bosmaymi deb kekkayib
yuradigan Said Xalil hozir odam ko‘rsa seskanadigan ko‘kish-sariq murdaga o‘xshardi.
Lablari qimirlaganda xuddi o‘lik yotgan odam gapirib yuborganday Komronning eti
jimirladi.
— Siz... — deb pichirladi Said Xalil Komronga...— Siz taxtni oling! Og‘ongiz...
nomunosib!..
Bir tomonda — Humoyunni Komrondan yuz chandon baland qo‘yib maqtayotgan bek-u
a’yonlar, ikkinchi tomonda ozchilik bo‘lsa ham, har qalay, Komronni otasining taxtiga
eng munosib deb biladigan eski qadrdonlar... Komronga bu ikki muhit — qaychining ikki
tig‘idek tuyular, Kobulda yurganda ruhi shu tig‘lar orasida qolib qiymalanayotganday
azob tortar edi.
Bu, ehtimol, ona suti bilan kirgan g‘ayrishuuriy bir tuyg‘udir. Chunki Komronning onasi
Gulruh begim kundoshi Mohim quvonganda ezilar, aksincha, Mohimning boshiga farzand
dog‘imi yoki boshqa biron kulfat tushsa o‘zini undan baxtiyorroq sezib, dili taskin
topardi.
Komron ham Humoyunnnig obro‘si ortganidan quvonolmas, balki ruhi tushar edi.
Akasining ma’naviy g‘alabasi unga o‘zining ma’naviy mag‘lubiyatidek tuyulardi. Uning
ko‘zini kuydirib, raqobat hissini xurujga keltirayotgan narsalar ko‘paygan sari kechalari
uxlay olmay chiqdi-yu, siniqqan yuz bilan Humoyunga murojaat qildi:
— Men bu jamiyatdan uzoqroqqa ketay, hazratim. Ulug‘ muruvvatlaringizni toabad
unutmagaymen. Endi... tinch bir go‘sha bo‘lsa, ijod qilsam...
O‘sha kezlarda Humoyunning qalamravidagi eng uzoq o‘lka — shayboniyzodalar davlati
bilan chegaradosh bo‘lgan Ko‘lob edi. Komron Ko‘lobga, Askariy esa unga qo‘shni
Toliqonga tayin bo‘ldi va tez kunda o‘z viloyatlariga jo‘nab ketdi.
Kobulda Hindol bilan qolgan Humoyun endi Hindistonga qanday qilib qaytish yo‘llarini
o‘ylar edi. Bu yo‘llar Humoyun uchun hali ham berk. Sherxonning o‘g‘illari orasida eng
g‘ayratlisi bo‘lgan Islomshoh o‘ziga qarshi bosh ko‘targan kuchli sarkardalar — Havasxon
va Haybatxonlarni yengib, Gvalior qal’asiga hibs qilgan. U Panjobda zo‘r davlat tuzib,
qo‘shinini yuz mingga yetkazgan. Humoyunda hali Islomshohga bas keladigan kuch
Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov
Do'stlaringiz bilan baham: |