www.ziyouz.com kutubxonasi
124
Payvasta zi xiyshtan judoyi boshad.
Xudro bamisoli g‘ayr didan ajibast
Intavr ajibi ham kori Xudoyi boshad*.
Boya Komron o‘z atrofidagi xushomadgo‘ylarini «bular mening oynam» deb aytgani bejiz
emas edi. Bu «oyna» Komronni o‘zi istaganday o‘zgartirib, faqat ko‘rkam, jozibador
tomonidan ko‘rsatishga o‘rgangan edi. Atrofidagilar siyratni suratdan ayirib olib, Kom-
ronni o‘zi to‘g‘risidagi haqiqatdan butunlay judo qilishga intilishardi. Ana shundagina
Komron to‘liq ularniki bo‘lardi. Ular Komronni Humoyunga qarshi qo‘yishdan manfaatdor
edilar. Chunki Bopusxon vaziri a’zamlik unvoniga, Said Xalil diniy peshvolik lavozimiga,
Qorachaxon Kobul hokimligiga aka-ukani urushtirib yurib erishgan edilar. Hozir ularnnig
har birida xushhavo bog‘-rog‘lar, eng yaxshi jogirlar, eng katta boyliklar, imtiyozlar bor
edi. Agar Humoyun Kobulga qaytib kelsa, Komron taxtdan tushadi-yu, Bopusxon va
Qorachaxonlar barcha martaba-yu imtiyozlaridan mahrum bo‘ladilar. Humoyunning
Bayramxonga o‘xshagan o‘z yaqinlari bor, ular Said Xalilga ham kun bermasligi aniq.
Komron-ku Boburning o‘g‘li sifatida yana biron martabaga erishar, ammo hozir uning
atrofida turganlar Humoyun qaytsa hozirgi davr-u davronlaridan butunlay mahrum
bo‘lishlari aniq. Shuning uchun Komronning o‘zidan ham ko‘ra uning atrofidagi a’yonlar
aka-uka orasidagi ixtilofni iloji boricha avj oldirishdan manfaatdor edilar. Xonzoda begim
qalbiga quyulib kelgan bu alamli o‘ylarni Komronga qanday aytishni bilmay bo‘g‘ilib
gapirdi:
— Hazratim, siz o‘z og‘angiz bilan bunchalik adovatga borishingizdan faqat yovuz
odamlar suyunurlar. Ammo mening dilimda og‘a-ini adovati et bilan tirnoqni
ajratgandagi kabi og‘riq qo‘zg‘aydir. Sizning otameros she’riy iste’dodingiz bunday
adovatga zinhor xizmat qilmasligi kerak. Xudo xohlasa, siz hali Humoyun bilan
yarashursiz. O‘shanda bu masnaviylar tilga olinsa xotiringizga qanchalik malol kelishini
bir o‘ylang!
Oq ot ustida turgan Komron bir lahza jim qoldi. Shu topda Komron Xonzoda begimning
ko‘ziga otasidek savlatli va xushbichim ko‘rindi. O‘zi ham kuchga to‘lgan o‘tiz besh yoshli
yigit, hamon chap qo‘lida ko‘tarib turgan kattagina o‘g‘lining og‘irligini go‘yo sezmaydi...
— Siz malolni aytasiz, begim, ammo hozir mirzo Askariyning hayoti xavf ostida, uni kim
qutqargay? — dedi Komron.
— Agar biz qo‘yib bersak, Mirzo Humoyun qizilboshlarni Kobulga ham boshlab kelgay, —
deb qo‘shimcha qildi Qorachaxon.
Said Xalil yoqasini ushlab:
— Yo alhazar! — dedi. — Kobulni ham shia mazhabiga o‘tkazmoqchi bo‘lib qirg‘in
boshlasalar... adovatni ana o‘shanda ko‘ring!
Xonzoda begim yana Komronga murojaat qildi.
— Hazratim, bu vahimalarga ishonmang! Humoyun bunchalikka bormagay!
— Hazrat begim, siz bizga ishonmasangiz, balki Qandahorga borib voqeani o‘z ko‘zingiz
bilan ko‘rib kelursiz? — dedi to‘satdan Komron.
Xonzoda begim, «hozir juda pishib qolganmen, uzoq safarga yaramagaymen», deb,
o‘zini birpas qaytardi. Ammo Komronni o‘zining haqligiga hech ishontira olmagandan
so‘ng to‘satdan:
— Mayli, men Qandahorga boray! — dedi. — Agar mirzo Askariyning hayoti xavf ostida
bo‘lsa, men unga shafo’ bo‘lay. Agar Askariyni qutqarsak, siz Humoyun bilan
yarashgaymisiz, hazratim?
Bopusxon ham, Said Xalil va Qorachaxon ham Komronga: «Yarashish xatarli!» deganday
bezovta bo‘lib qarashdi.
Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov
Do'stlaringiz bilan baham: |