Samarqand davlat universiteti kasbiy ta’lim fakulteti

 

Erkin bolg‘alashdagi asosiy operatsiyalar

 

 

Bolg‘lash yo‘li bilan olinadigan pokovkalani olish texnologik 

jarayonni ma’lum ketma-

ketlikda bajariladigan operatsiyalar majmuidan iboratdir.Shuni ham qayd etish 

kerakki, birgina bolg‘lash operatsiyalardan  tashqari pakovkani tayyorlash texnologik 

kartalarda qayd etiladi, unda zagotovkani bolg‘lashga tayyorlash operatsiyalari 

(qirqish, o‘lcham va sifatlarni kuzatish, qizdirish va boshqalar) ham kiradi. 

Erkin bolg‘alash jarayonning asjsiy operatsiyalariga quyidagilarni  ko‘rsatish 

mumkin: 

1. Cho‘ktirish – zagotovkaning ko‘ndalang kesimini bo‘yi hisobiga 

kattalashtirish. 

2. Mahalliy cho‘ktirish – zagotovkaning bir qisminigina ko‘ndalang 

kesmini kattalashtirib, bo‘y o‘lchamlarini qisqartirish. 

3. Cho‘kish – zagotovkaning uzunligini ko‘ndalang kesimi hisobiga 

uzaytirish. 

4. Mahalliy cho‘zish – zagotovkaning ma’lum qisminigina cho‘zish.   

 

---

 

 

 

5. Yumaloqlash – zagotovkani aylantirib ketma-ket zarblash yoki  

uni siqish yo‘li bilan doiraviy jism shakliga keltirish. 

6. Qisman yumaloqlash – zagotovkani aylantirib ketma-ket zarblash yoki 

uni siqish yo‘li bilan bir qismini yumaloqlash. 

7. Teshish – zagotovkaning bir qismini siqib chiqarish hisobiga 

bo‘shli hosil qilish. 

8. Teshikni kengaytirish – zagotovka bo‘shligi yoki teshigining 

o‘lchamlarini kattalashtirish. 

9. Bukish – zagotovkani zarb bilan bukish.   

10. Tekislash – zagotovka yuzasini zarb bilan ishlash yo‘li bilan 

bir tekis qilish. 

11. Kesish – metallning bir qismini ikkinchi qismidan kesib ajratish va 

boshqalar. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7.6-chizma. Asosiy bolg‘alash operatsiyalari sxemasi: 

 

a – cho‘ktirish; b – cho‘zish; d – teshish; e – bukish; f – burash; 

g – kesish; h – payvandlash. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7.7-chizma. Metallarning bolg‘alashda ishlatiladigan asboblar:  

 

a – bolg‘acha; b – bosqon; d – sandon; e – ombirlar; f – silliqlagichlar; 

g – qisqichlar; (1 – ustki; 2 – ostki), h – podboykalar; (1 – ustki; 

2 – ostki ), i – zubilolar.  

 

---