Buxoro davlat tibbiyot instituti kurbanova gulnoz negmatovna kasbiy pedagogika

Interfaol metod 
(rasm
 
1.3).
 
Interfaol
 
(«Inter» –
 
o‘zaro, «act» 
– harakat qilmoq) – birgalikda harakat qilmoq. Faol metodga qaraganda interfaol 
metod  tinglovchilarning  nafaqat  o‘qituvchi,  balki  o‘zaro  faol  faoliyatiga  va 
tinglovchilarning  mashg‘ulot  jara-yonida  faolligini  oshirishga  yo‘naltirilgan 
bo‘ladi.  Interfaol  mashg‘ulotlarda  o‘qituvchining  o‘rni  tinglovchilar  faoliyatini 
mashg‘ulot maqsadiga erishish uchun yo‘naltirishga qaratilgan bo‘ladi. 
11.2. Ta’limning interfaol metodlari va ulardan foydalanish tartibi 
 SUQROT METODI 
Suqrot  metodi  muammoning  asl  mohiyatini  ochish,  murakkab  fikrlarni 
tushunib  olish,  shubhalarni  qat’iy  ishonchga  aylantirish,  mavjud  ma’lumotlarni 
tahlil  qilish,  biladiganlarimizni  bilmaydiganlarimizdan  ajratib  olish,  muhokamani 
boshqarish  yoki  bildirilayotgan  fikrlarning  mantiqiy  ketma-ketligini  ta’minlash 
kabi  keng  qamrovli,  turli  yo‘nalishdagi  maqsadlar  yo‘lida  ishlatilishi  mumkin. 
Ushbu  metoddan  foydalanishning  afzalliklari,  so‘roq  usulining  tarmoqlanganligi, 
fikrlashning  asosiy  jihatlarini  to‘liq  qamrab  olganligi  hamda  muammolarni  hal 
qilish asoslarini o‘zida mujassamlashtirganidadir. 
O‘qituvchining  Suqrot  metodidan  foydalanishdagi  asosiy  maqsadi 
tinglovchining ma’lum ilm sohasidagi bilimini qanchali darajada chuqur ekanligini 
aniqlash,  uning  mushohada  yuritishini  tekshirish,  muammoli  holatlarni  bartaraf 
etishda amaliy usullar-dan qanchalik foydalanayotganligini kuzatish hisoblanadi. 
Ta’lim  jarayonida  o‘qituvchilar  Suqrot  metodidan  asosan  ikki  maqsadda 
foydalanishadi: 

---

125 
 
–  savol  berish  orqali  tinglovchining  ma’lum  sohani  yoki  ma’lumotni  qay 
darajada tushunganligini aniqlash, uning bilimini tekshirish; 
– tinglovchilarda darsdan tashqari, kundalik hayotlarida so‘roq-lash orqali 
muammoning asl mohiyatini ochishga o‘rgatish. 
Suqrot metodi ta’limda savol berishning qanchalik darajada muhim va kerakli 
ekanligini  ko‘rsatib  beradi.  Bu  metod  orqali  o‘rganish  usuli  izchil  tarmoqlangan 
hamda  tartibga  solinmagan  bilimlar  o‘rtasidagi  farq  oydinlashtiriladi.  U  bizga 
fikrlarimizni yanada chuqurroq mushohada qilishni o‘rgatadi. 
Mashg‘ulotlarda o‘qituvchilar tomonidan Suqrot metodining quyidagi olti 
ko‘rinishidan foydalanish mumkin: 
1. 
Tinglovchilarni o‘z fikrlarini aniqlashtirishga undash
. Masa- 
lan,  «Bu  bilan  nima  demoqchisiz?»,  «Shu  masalada  qo‘shimcha  tarzda  yana 
nimalar  deya  olasiz»,  kabi  savollar  orqali  bildirilayotgan  fikrni  to‘ldirish, 
boyitishga undash mumkin. 
2. 
Tinglovchilarni taxmin qilishga o‘rgatish.
 Bunda «Bu fikr har doim to‘g‘ri 
bo‘lishi mumkinmi?», «Nega bu taxmin shu fikrga nisbatan o‘rinli deb o‘ylaysiz?» 
kabi savollar orqali gap ketayotgan munozaradan tashqariga chiqib, tinglovchining 
muammoga yana boshqa taxminiy yechimlarni qidirishga harakat qilishiga undashi 
mumkin. 
3.
 
Bahsning  asosini  isbot  tashkil  etishini  o‘rgatish. 
«Nimaga
 
asoslanib 
shunday  deyapsiz?»,  «Bu  fikrga  shubha  bilan  qarashingizga  asos  bormi?»  kabi 
savollar  tinglovchilarni  o‘z  bildirayotgan  fikr-larini  isbot  bilan  mustahkamlashga 
undaydi. 
4.
 
Qarshi fikr mushohadasini hisobga olish. 
«Bu aksincha bo‘li- 
shi ham  mumkinmi?», «Kimda bu holatga qarama-qarshi bo‘lgan fikr bor?» kabi 
savollar  orqali  gap  ketayotgan  mavzu  mazmuniga  qarama-qarshi  fikrlarni 
o‘rganish, yuzaga keltirish mumkin. 
5.
 
Fikrlashda uzviylikni ta’minlash. 
«Agar...
 
sodir bo‘lganda, 
...qanday  natija  bilan  tugagan  bo‘lardi?»,  «…  qanday  qilib…ga  ta’sir  ko‘rsatishi 
mumkin?»  kabi  bir  tushunchaning  boshqa  bir  tushunchaga  ta’sir  etishi,  uning 

---

126 
 
mazmun-mohiyatini to‘liq o‘zgartirib yuborishi mumkinligini ko‘rsatuvchi savollar 
fikrlashdagi uzviylikni ta’minlaydi. 
6.
 
Savolni so‘roqlashga o‘rgatish. 
«Nega bu savolni berdim deb
 
o‘ylaysiz?», 
«nega men bergan bu savol shunchalik muhim?», «Savollardan qaysi biri ko‘proq 
foydali  deb  hisoblaysiz?»  kabi  berila-yotgan  savollarni  mushohada  qilishga 
undovchi savollar nafaqat savolning o‘zini yaxshiroq tushunib olishga, balki uning 
berilishi sabablarini ham tahlil qilishga o‘rgatadi. 
Suqrot metodidan foydalanish izchil fikrlashning asosi hisoblanadi, chunki u 
bahslashilayotgan  fikrni  mushohada  etishning  barcha  jihatlarini  qamrab  oladi. 
Suqrot  metodining  asosiy  maq-sadi  haqiqatni  topish  uni  yuzaga  chiqarish 
bo‘lganligi  sababli  bu  usulda  o‘rganish  sinchkov  fikrlash  usuli  bilan  bir  xil.  Har 
ikkala-si  ham  mavjud  ma’lumotlarni  kuzatish,  rivojlantirish,  qayta  ishlash  hamda 
qayta  yo‘naltirish  bilan  shug‘ullanadi.  Ta’limda  fikrlashga  o‘rgatishning  asosiy 
maqsadlari ham huddi shunday. 
DISKUSSIYA 
DISKUSSIYA  (lotincha  discussio  —  tadqiq  etish,  muhokama  qilish)  —  bu 
munozarali  savolni  yig‘ilish,  suhbat  yoki  bahs-munozara  davomida  atroflicha 
muhokama  qilishdir.  Boshqacha  aytganda,  diskussiya  qandaydir  savol,  muammo 
yoki solishtirilgan axborotlar, g‘oyalar, fikr va takliflarni jamoa bo‘lib muhokama 
qilishdan iboratdir. Diskussiya o‘tkazishning maqsadlari turli xil bo‘lishi  mumkin: 
o‘rganish,  trening,  diagnostika,  qayta  ishlab  chiqish,  yo‘l-yo‘riqni  o‘zgartirish, 
ijodkorlikni rag‘batlantirish va boshqalar.