Toshkent davlat sharqshunoslik instituti tarjimashunoslik



Download 1,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/167
Sana11.01.2022
Hajmi1,56 Mb.
#341529
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   167
Bog'liq
tarjimashunoslik

       

36 


 

 

 

Qadim  zamonlardan  beri  o‘zbek  xalqi  qo‘shni  xalqlar,  ayniqsa  forslar  va  tojik  xalqi  bilan 

o‘zaro munosabatlarda bo‘lib keldi. Ularning juda ko‘p so‘zlari o‘zbek tiliga kirib keldi. Buning ustiga, 

IX—X asrlarda O‘rta Osiyoning arab xalifatligidan chiqishi va somoniylar davrida fors  tilining adabiy til 

bo‘lib qolishi bu jarayonni tezlash 

tirdi. 


Arab  va  fors  so‘zlarining  o‘zbek  tiliga  kirib  kelishida  tarjimonlar  ham  katta  hissa  qo‘shdilar. 

Bundan  olti  asr  ilgari  Qutb  Xorazmiy  tarjima  qilgan  «Xisrav  va  Shirin»  dostonida  arabcha,  forscha 

so‘zlar juda ko‘p ishlatilganki, ularning aksariyati hozir o‘z suzlarimiz bulib ketgan. Ma salan, «nazm», 

«asr»,  «kitob»,  «farmon»,  «jahon»,  «xurram»,  «ishq»,  «doston»,  «san’at»,  «ta’lim»,  «munavvar», 

«jamol»,  «haq»,  «xushnud»,  «maqsud»,  «dil»  va  boshqalar.  Shoir  Qutb  yuksak  badiiy  nafosat  va 

musiqiy lavhalar yaratishda bu suzlarni uz urnida, ustalyk bilan ishlatgan.  

XIV asrda yashab ijod etgan Sayf Saroyi «Guliston»  asarini tarjima qilarkan, u ham «ash’or», 

«ta’rif», «qanoat», «tarbiya», «suhbat», «odob», «sohib jamol», «ustod», «tasvir»,  «ne’mat»,  «quvvat», 

«zafar», «vafo», «oqibat» va boshqa shu kabi arabcha, forscha suzlardan barakali foydalandi. 

Qutb  Xorazmiy,  Sayf  Saroyi,  Haydar  Xorazmiylar  arab,  fors  so‘zlarini  o‘rinsiz 

ishlatmadilar,  ular  ma’lum  bir  me’yorda,  ko‘p  hollarda  ayni  so‘zning  ekvivalenti  O‘zbek  tilida 

bo‘lmagan  taqdirda,  xalqqa  qanchalik  tushunarli  bo‘lishini  hisobga  olgan  holda,  o‘z  tarjimalarida 

ishlatdilar. 

Masalan,  Haydar  Xorazmiy  o‘z  tarjimasida  ishlatgak  arabcha,  forscha  so‘zlarning  hozirgi 

zamonimizda  ham,  aynan  o‘sha  ma’noda  qo‘llanayotganini  ko‘ramiz.  Masalan„  «oqil», «gavhar», 

«ganj», «ranj», «meros», «ayol», «pisand»,. «ma’ni» va boshqalar. 

Alisher Navoiy arab tiliga juda katta baho berib, shunday deb yozgan edi: 

«Barchasidin  arab  tili  fasohat  oyini  bila  mumtoz  vabalog‘at  taz’yini  bila  mo‘’jiza  tirozdurkim, 

hech  takallum  ahlining  munda  da’vosi  yo‘qtur»

 

(«Bu tillarning barchasidan  arab  tili  nafislik  bilan 



ajralgan  va  badiiylik  bezagi  bilan  mo‘’jiza  ko‘rsatuvchandirki,  bunda  hech  bir  til  ahllarining  da’vosi 

yo‘q 




Download 1,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   167




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish