Ishqqa oid qirq qoida

Derlar: jannatda hur, kavsar bo'larmish, 

Ariq to'la may, sut, shakar bo'larmish. 

 

- To'g'ri, - qichqirdi fors. - Shunday deyilgan, 

shun- day! 

 

Qadahni to'ldirib, qo'lginamga ber, 

Ming nasiyadan bir naqd hushtor bo'larmish. 

 

Ko'p yillik sharobxo'rligim davrida nimanidir 

o'rgangan bo'lsam, bu ham bo'lsa, har kimning 

har xil ichishidir. Bir odamni bilardim, u har 

kuni bir katta ko'za may ichardi, lekin sira 

---

g'amga botmas edi, ashula aytar, kayf qilar, 

keyin ertalabgacha uxlardi. Lekin shunaqalarni 

ham ko'rdimki, juda oz ichgan bo'lsalar ham 

quturib ketishardi. Sharob o'shaning o'zi, lekin 

bir odam xursand bo'ldi, boshqasi yovuz, 

urishqoq bo'lib qoladi, shunday bo'lgach, 

sharobda nima ayb? 

 

Shu damga qul bo'lay, soqiy aytsaki: 

Bir qadah mayim bor, bo'l menga hamdam. 

 

Yana qarsaklar chalindi. Hatto Xristos ham 

ularga qo'shildi. Konyaning yahudiylar 

mahallasidagi nasroniyning qovoqxonasida 

turli e'tiqod kishilari qadahlarni ko'tardilar va 

hatto o'zimiz bir-birimizni sevmasak va 

kechirmasak-da, hammamizni sevuvchi va 

kechiruvchi Xudoga madhiyalar o'qidik. 

 

 

---

Ella 

2008 yil, 31 may, Nortgempton.

 

«Xushyor bo'l, falokatni o'tkazib yuborma, - 

deb o'qigan edi Ella bir saytda. - Ko'ylaklarini 

sinchiklab tekshir, lab bo'yog'i tegmaganmi va 

notanish atirning isi kelmayaptimi?» 

Buni Ella Rubinshteyn birinchi marta «Ering 

senga xiyonat qilayotganini qanday aniqlashing 

mumkin?» nomli saytga kirganida ko'rgan edi. 

Ella eriga janjal qilishni istamas edi. Har 

galgiday, kechasi uyga kelmagan eridan 

qayoqda bo'lganini so'ramadi. Keyingi 

kunlarda u asosan «Shirin shakkoklik»ni o'qish 

bilan mashg'ul bo'ldi, bu ish unga indamay 

yurishi uchun bahona bo'ldi. U iztirobda 

bo'lgani uchun odatdagidan sekin o'qirdi. 

Uqiyotganlari unga yoqayotgan edi, lekin har 

safar Shamsning yangi qoidasi munosabati 

bilan, o'z hayoti tobora chigallashayotganini 

ham his etayotgan edi. 

Bolalari yonidaligida hammasini odatdagiday 

qilib ko'rsatar edi, lekin Devid bilan yolg'iz 

---

qolganlarida Ella erining o'ziga qiziqish bilan 

qarab turganini ko'rardi. Nazarida u qanday 

xotin o'z erining kechasi qayoqlarda maishat 

qilib yurganini so'ramasligi mumkinligini 

tushunishni istayotganday edi. Ella esa o'zini 

shunga javoban xatti-harakat qilishga majbur 

qilishi mumkin bo'lgan hech narsani eshitishni 

istamas edi. Xatti-harakat qilish nima degani 

o'zi? 

Erining xulqi-atvorini qancha kam o'ylasa, eri 

haqida shuncha kam fikrlar edi - harqalay, 

unga shunday tuyulardi. Odamlar bilimsizlikni 

afzal ko'rganlari bejiz emas. Bilmasliging - 

baxting. 

Rubinshteynlarning bir tekisdagi hayot oqimi 

faqat bir marta buzilgan edi. Bu Rojdestvoda 

(Iso payg'ambarning tug'ilgan kuniga 

bag'ishlangan bayram kunida), ularning pochta 

qutisiga mahalliy mehmonxonadan Devid 

uchun yo'llangan reklama munosabati bilan 

bo'lgan edi. Unda mijoz huquqlarini 

himoyalash xizmatidan muntazam 

---

foydalanuvchi sifatida Devidga mehmonxona 

xizmati yoqqan yo yoqmaganini bilish istalgan 

edi. Ella xatni barcha aloqa qog'ozlari ustiga 

qo'yib, stolda qoldirdi, o'sha kuni kechqurun eri 

xatni qanday olishi va ochishini kuzatib turdi. 

- Mijozlarning fikrlarini tahlil etishayotgan 

ekan. Endi shu etmay turgan edi, - degan edi 

Devid zo'r berib o'zini jilmayayotganga 

solarkan. – O’tgan yili o'sha yerda 

konferensiya o'tkazilgan edi. Ular 

konferensiyaning barcha qatnashchilarini ham 

o'z mijozlari ro'yxatiga qo'shib yuborishganga 

o'xshaydi. 

Ella eriga ishondi. Har holda masalaning oilani 

saqlab qolish va o'z hayotida hech nimani 

o'zgartirmaslikka oid qismida. Boshqa qismi 

esa ishonchsiz qoldi. Shu keyingi qismi Ellani 

mehmonxona telefoni nomerini axtarib 

topishga va qo'ng'iroq qilib, o'zi shun- doq ham 

biladigan javobni eshitishga yo'naltirdi: na bu 

yil va na o'tgan yil mehmonxonada 

stomatologlar konferensiyasi o'tkazilmagan 

---

edi. 

Ella ich-ichidan o'zini koyir edi. Keyingi o'n yil 

mobaynida uning aqliga aql qo'shilmadi va 

lekin vazniga vazn qo'shilardi. Ortgan har bir 

funt barobarida o'zidagi ishqiy hayot 

intensivligi ham kamaya bordi. Garchi 

pazandachilik kurslarida o'zidan ko'proq va 

yaxshiroq ovqat tayyorlaydigan, o'zidan ikki 

baravar ozg'in ayollar ham qatnashib 

kelayotgan bo'lishsa hamki, bu kurslar ham bu 

borada yangi qiyinchiliklar tug'dirdi. 

O'tmishiga nazar solarkan, Ella o'zini hamisha 

intizom doirasida tutib kelganini anglardi. 

Hech qachon o'g'il bolalar bilan nasha 

chekmagan, hech qachon uni barlardan haydab 

chiqarishmagan; hech qachon janjal-to'polon 

qilmagan, onasini aldamagan, o'smirligida 

yigitlar bilan o'pishmagan edi. Atrofidagi 

barcha qizlar abortlar qildirishganida yoki bola 

tug'ib, uni allaqayoqlarga topshirib 

yurishganida, bularning hammasini xuddi 

televizorda Efiopiyadagi ochlikka taalluqli 

---

dasturni tomosha qilayotganday kuzatdi. Bu 

ishlar Ellani xafa qilar edi, lekin shu baxtsiz 

insonlar bilan bir dunyoda yashayotgani 

haqidagi fikr uning xayoliga aslo kelmas edi. 

Hatto o'smirlik yoshida ham Ella o'tirishlarga 

bormas edi. U notanish odamlar bilan oldi-

qochdi gaplar qilib, hazillashib yurish o'rniga 

yaxshi kitob bilan uyda o'tirishni afzal ko'rardi. 

- Elladan ibrat olsang bo'lmaydimi? - deyishar 

edi onalar qizlariga. - Qaragin, u sira ham hech 

qanday mushkul ahvolga tushmagan. 

Onalari Ellani ibrat qilib ko'rsatsalar, bolalari, 

aksincha, uni befarosat deb hisoblashar edi. Bir 

kuni birga o'qiydigan sinfdoshi unga: 

- Sening aybing nimaligini bilasanmi? Sen 

haddan ortiq jiddiysan. Sen bilan o'lguday 

zerikib ketadi odam, - degan edi. 

Ella uning gapini diqqat bilan eshitgan va bu 

haqida o'ylab ko'rishini aytgan edi. 

Shundan buyon ko'p yillar o'tgan bo'lsa hamki, 

uning Hatto soch turmagi ham o'zgarmagan edi 

- asal rangidagi uzun va to'g'ri sochlarini yo 

---

elkalariga tushirib yurardi, yoki bir tutam qilib 

bog'lab qo'yardi. Lablariga biroz rang berishini 

va qovoqlarini, qizining aytishicha, 

ko'zlarining ko'kligini bo'rttirish o'rniga 

yashiradigan qilib yashil qalam bilan biroz 

bo'yashini hisobga olmaganda, pardozga ham 

uncha qiziqmas edi. 

Umuman olganda, Ella o'zida nimalardir 

etishmasligini tusmol qilar edi. Goho o'z 

gapida qattiq turadigan va beandisha bo'lib 

ketishi mumkin edi (masalan, Janetning nikoh 

borasidagi rejalariga munosabati- da), goho esa 

juda passiv va yuvvosh edi (masalan, erining 

xulqu atvoriga munosabatida). Go'yo ikkita 

Ella borday edi: biri o'z atrofidagilarni qattiq 

nazorat qilar edi, ikkinchisi ularga so'zsiz 

bo'ysunar edi. Va afsuski! Ulardan qay biri 

qachon amal qilishini aytib bera olmas edi. 

Lekin bularning hammasini kuzatib yuradigan 

va o'z vaqtu soatini kutayotgan uchinchi Ella 

ham bor edi. Ayni mana shu Ella o'zining 

butkul soqov holatida qolib ketgani, ammo 

---

o'zining deyarli bo'g'ib tashlangan bu «men»i 

ortida g'azab va isyon to'lqini ko'tarilayotgani 

haqida gapirar edi. Agar ishlar shu zaylda 

ketsa, ogohlantirar edi uchinchi Ella, u, albatta, 

portlaydi. Va boshqa hech nima qilib 

bo'lmaydigan bo'ladi. 

Mayning so'nggi kunlari shular haqida 

o'ylarkan, Ella qachonlardan buyon qilmay 

qo'ygan ishini qildi. Duo o'qiy boshladi. 

Xudodan o'zini butkul qamrab oladigan Ishq 

nasib etishini yoki Ishqsizlikdan azob 

chekmasligi uchun hamma narsaga befarq qilib 

qo'yishini iltijo qilib so'radi. 

-O'tinib so'rayman, qay birini ravo ko'rsang, 

shunisini qil, faqat tezroq qil, - u biroz o'ylab 

turdi-da, yana qo'shimcha qildi. - Balki men 

allaqachon qirqqa to'lganimni unutgan bo'lsang 

kerak. Va O'zing ko'rib turibsanki, men bu 

ishni sira uddalay olmayapman. 

 

 

---