Qamariddin usmonov o‘zbekiston tarixi milliy istiqlol davri

 „Fuqarolar saylov huquqlari-
ning kafolatlari to‘g‘risida“
gi (1994- yil 5- may) Qonunlar
shular jumlasidandir. 1997- yildan boshlab amaldagi saylov
qonunlariga, referendum to‘g‘risidagi qonunga bir qator o‘zgarti-
rishlar kiritildi, bo‘lajak saylovlar uchun zarur huquqiy asoslar
yaratildi.
O‘zbekistonda saylovlarni tashkil
etish uchun mustaqil Markaziy say-
lov komissiyasi tuziladi. Uning ma-
qomi va ish yuritish  tartibi 1998- yil 30- aprelda qabul qilingan
„Markaziy saylov komissiyasi to‘g‘risida“
gi Qonunda belgilab
Saylov komissiyalari
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1 0 8
qo‘yildi. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va
Oliy Majlisga saylov o‘tkazuvchi okrug va uchastka saylov
komissiyalari tuziladi. Saylov uchastkalari kamida 20 nafar va
ko‘pi bilan 3000 nafar saylovchidan iborat etib tuziladi.
Masalan, 1999- yilda saylovlarni tayyorlash va o‘tkazish uchun
respublikamizda 7684 ta saylov uchastkalari tuzildi.
Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlariga say-
lovni tashkil etish ishlarini viloyat, tuman va shaharlarda tuzila-
digan  saylov komissiyalari bajaradi, saylovlar okrug va
uchastka komissiyalari tomonidan o‘tkaziladi. Saylov organlari
o‘z faoliyatida qonuniylik, kollegiallik, oshkoralik, musta-
qillik, adolatlilik  prinsiplariga  rioya  qiladi.
Respublika saylov tizimi saylov kunigacha 18 yoshga to‘lgan
har bir fuqaroning ovoz berishda bevosita ishtirok etishini
ta’minlaydigan demokratik tamoyillarga asoslanadi. Sud tomoni-
dan huquqiy muomalaga layoqatsiz deb topilgan yoki sud huk-
miga ko‘ra ozodlikdan mahrum etilgan shaxslar saylovlarga qat-
nasha olmaydilar.
O‘zbekistonda saylovlar umumiy va
tenglik prinsipiga asoslanadi. Buning
ma’nosi shuki, har bir saylovchining
ovozi teng, ya’ni har bir saylovchi
bitta ovozga ega.
Fuqarolar ijtimoiy kelib chiqish, irqiy yoki milliy mansubli-
gi, jinsi, ma’lumoti, tili, dinga munosabatidan qat’iy nazar
teng saylov huquqiga ega. Saylovchilar saylov uchastkalariga
teng, erkin  kirish imkoniyatiga ega.
O‘zbekistondagi saylovlar nomzodni to‘g‘ridan to‘g‘ri, be-
vosita saylashni ta’minlovchi saylovlardir. Buning ma’nosi
shuki, Prezident, Oliy Majlis va mahalliy vakillik hokimiyatiga
saylovlarda fuqarolar bevosita ishtirok etadi, AQSHda Prezi-
dentni saylash uchun avval saylovchilar tanlanadi, keyin ana
shu tanlangan vakillar Prezident saylovida qatnashadilar.
Saylovlarda yashirin ovoz berish ta’minlanadi, ovoz beruv-
chining xohish-irodasini nazorat qilishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Say-
lov uchastkalarida ovoz beriladigan, bulletenlar to‘ldiriladigan
alohida xonacha — kabinalar tuziladi. Xonachada ovoz beruv-
chidan boshqa biron-bir kishining bo‘lishi man qilinadi. Bul-
letenni mustaqil to‘ldirish imkoniga ega bo‘lmagan saylovchi o‘z
xohishiga ko‘ra, saylov komissiyasi a’zosidan boshqa biror
shaxsni xonachaga taklif etishi mumkin.