Psixologik trening asoslari. N. Ismoilova

2.6. K.Levinning guruhiy terapiyaga qo'shgan hissasi 
Guruhiy terapeya ishlarini tashkil qilish borasida Kurt Levin ham ish olib borgan bo'lib, u o'z 
tadqiqotlari natijasida shunday xulosaga keladi: “Kishilarning individual xususiyatlarini aniqlashda 
ulami  alohida-alohida  tekshirgandan  ko'ra,  hammasini  bitta  guruhga  jamlab  tekshirish  osonroq 
kechadi”.  K.Levin  kishilarning  xulq-atvori  va  ustanovkalarida  yuzaga  keladigan  o'zgarishlar  ular 
bilan  alohida  ishlaganda  emas,  balki  ulami  ma’lum  bir  guruhlarga  birlashtirib  ishlaganda 
samaraliroq  bo'lganligini  alohida  ta’kidlaydi.  Shunga  ko'ra  u  quyidagi  xulosani  beradi:  “Shuning 
uchun  odamlar  o'zlaridagi  ustanovakalami  o'zgartirishlari  yoki  xulq-atvoming  yangi  shakllarini 
vujudga keltirishlari uchun atrofdagi odamlar ularga nisbatan qanday munosabatda bo'lishiga qarab 
harakat qilishlari lozim” 
Guruhiy  terapeyaning  muvoffaqiyatini  ta’minlovchi  sabablardan  yana  biri  shuki  -  o'yin  va 
mashqlar  jarayonidagi  hissiy  munosabatlar  natijasida  ishtirokchilaming  bir-  biriga  bo'lgan 
munosabati  nihoyatda  iliq  bo‘ladi.  Shu  bilan  birgalikda,  trening  guruhlarida  inson  o‘ziga  nisbatan 

---

 
13
boshqalar  tomonidan  iliq  munosabatni,  ishonchni,  mehmi  va  o‘zaro  yordam  hamda  hamkorlikka 
bo‘lgan moyillikni his qiladi. 
K.Levin guruh psixologiyasi ustida ish olib borish jarayonida, samarali o'zgarisblami arnalga 
oshirish uchun individual holatda emas, balki guruhiy holatda trening o'tkazishni ma’qul deb topadi 
va  inson  “o‘zini  o‘z  ko‘zi  bilan  emas,  balki  atrofdagilaming  ko‘zi  bilan  ko'rishga  harakat  qilishi 
kerak”, - degan fikmi ilgari suradi. Shunga ko‘ra, uning shogirdlari tomonidan muloqot jarayonida 
kompitentlikni  oshirish  yuzasidan  dastlabki  treninglar  olib  borilgan.  Bunday  trening  guruhlari 
AQShning  Bettel  shahrida  tashkil  etilgan  va  ular  keyinchalik  T  -  guruh  nomini  olgan.  Ular  olib 
borgan  faoliyatning  asosida  quyidagi  g‘oya  yotadi:  “Ko'pchilik  odamlar  guruhlarda  yashaydi  va 
ishlaydilar, lekin ular ko‘pincha bu guruhda qanday ishtirok etayotganligi, atrofidagi odamlar ularga 
qanday  ko'z  bilan  qarayotganligi,  ulaming  xulq-atvori  va  xatti-harakatlariga  nisbatan  qanday 
munosabat bildirayotganligi haqida o'ylab ham ko'rmaydilar”. 
K.Levin  va  uning  shogirdlari  tomonidan  guruhlararo  munosabatlar  sohasida  olib  borilgan 
ishlar  AQShda  trening  bo‘yicha  milliy  laboratoriyaning  tuzilishiga  asos  bo‘ldi.  Bu  laboratoriyada 
bazaviy  ko'nikmalami  hosil  qilish  bo'yicha  olib  borilgan  ishlar  natijasida  T-guruh  amaliyoti 
rivojlandi.  Bu  guruhda  rahbarlar,  menedjerlar,  siyosiy  liderlar  ishtirok  etib,  ularda  shaxslararo 
o‘zaro  munosabatda  samarali  muloqot  o'matish,  boshqarish,  nizolami  hal  qilish  va  guruhlami 
jipslashtirisb  ko'nikmalari  shakllantirildi.  Ba’zi  T-guruhlar  esa  insonning  hayotiy  qadriyatlarini 
o'zgartirishga,  o'/.iga  to‘g‘ri  baho  berish  va  o‘ziga  nisbatan  ijobiy  hislarini  kuchaytirishga 
yo‘naltirilgan edi. Bunday T-guruhladan biri 1954 yilda tashkil etilgan bo'lib ular senzitiv guruhlar 
deb  nomlangan.  1970  yillarda  Leypsig  va  Yen  universitetlarida  Monfret  Forverg  rahbarligi  ostida 
ijtimoiy-psixologik  trening  usuli  ishlab  chiqildi.  Bu  trcningda  sahna  ko'rinishi  elementlarini  o‘z 
ichiga  olgan  rolli  o'yinlardan  foydalanildi,  ulaming  maqsadi  samarali  muloqot  ko‘nikmalarini 
shakllantirishga qaratilgan edi.