Psixologik trening asoslari. N. Ismoilova

-  shaxsda  mavjud  bo‘lgan  yoki  vujudga  kelishi  raumkin  boTgan  muammolarni  hal  qilish 
uchun  zarur  boTgan  ko‘nikma  va  malakalarni  hosil  qilish  maqsadida  turli  xil  o‘yin  va 
mashqlar orqali o‘tkaziladgan mashg
6
ulotdir.
 
Trening  —  bu  guruhiy  faoliyatning  intensiv  shakli  boTib,  unda  asosiy  urg‘u  ma’lumotlami 
uzatishga  emas,  balki  ishtirokchilarda  shaxsiy  tajriba  va  ko‘nikmalami  hosil  qilishga  qaratiladi. 
Buni  shunday  tushunish  mumkinki,  treningda  turli  xil  vaziyatlar  va  muammolarni 
о
‘yin  orqali 
o‘zida sinab ko‘rar  ekan, shaxs egallayotgan tajribasi orqali real hayotdagi vaziyatlarga  anchagina 
moslashuvchanroq  bo‘lib  boradi.  Qisqacha  aytganda,  psixologik  trening  shaxsga  turli  hayotiy 
vaziyatlarda zo‘riqmasdan harakat qilishga yordam beradi.
 
Bundan  tashqari,  ijtimoiy  iqtisodiy  yo‘nalishdagi  treninglar  ham  mavjud  boTib,  ular  ayrim 
tashkilotlaming  rejalashtirilgan  faolligini  oshirishga,  tashkilot  ishchi-  xodimlarining  kasbiy 
bilimlarini  oshirishga,  kasbiy  ko‘nikmalarini  yaxshilashga  yoki  tashkilotning  maqsadli  faoliyati 
talablariga  mos  keluvchi  attityud  (ustanovka)lar  modifikasiyasini  o‘zgartirishga  hamda  jamoaning 
ijtimoiy xulq-atvorini korreksiyalashga yo‘naltirilgan mashg‘ulotlar tizimidan iborat boTadi.
 
1.3. Trening mashg‘ulotining maqsad va vazifalari
 
Har  qanday  trening  maqsad  qo‘yishdan  boshlanadi.  Treneming  amalga  oshiradigan  ishlari, 
gumhni  treningga  tayyorlash  va  trening  mashg‘ulotni  o‘tkazish  ~  bluilaming  hammasi  dastlabki 
qo‘yilgan  maqsad  atrofida  shakllanadi  va  rivojlanadi.  Shuming  uchun  dastlabki  maqsad  qanchalik 
aniq  shakliantirilgan  boisa,  qanchalik  iimq  tarzda  yetkazib  berilsa  va  barcha  ishtirokchilar 
tomonidan  qabul  qilinsa  -  mana  *liu  narsa  treningda  erishilgan  yutuqning  nechog‘lik  yuqori 
darajada ekanligini Mgilab beradi. Aynan erishilgan  yutuqning maqsadga bog’liqlik mutanosibligi 
Miutaxasislaming 
ta’kidlashlaricha, 
yutuqning 
80%i 
maqsadning 
qanchalik 
aniq 
shakllantirilganligiga bog‘‘liqdir.
 
Yaxshi shakllantirilgan maqsadning tarkibiy qismiari quyidagilardan iborat boTishi mumkin:
 
1.
 
Maqsad erishsa boTadigan boTishi kerak. Ya’ni trener qo‘yilgan maqsadning lulijasini ko‘ra 
olishi  lozim.  Masalan,  Hindiston  fuqarosi  bo’gan  odam  o‘z  oldiga  AySh  prezidenti  bo‘lish 
maqsadini  qo‘yishiga  o‘xshash  noaniq  natijali  maqsadlar 
ijo‘yish 
trciiingni  samarsizligiga  olib 
keladi.
 
2.
 
Maqsadni  shakllantirishni  shunday  boshlash  lozimki,  uning  natijasi  maksimal  durajada 
trenerga bogiiq bo‘lsin. Bittagina odamga o‘z ta’sirini o‘tkaza olmaydigan kishi butun bir guruhga 
o‘z  ta’sirini  o‘tkazishi  va  ulaming  o‘zgarishiga  sabab  bo‘lishi  unchalik  ishonarli  hoi  emasligini 
hamma biladi.
 
3.
 
Maqsad  qo‘yishda  va  unga  erishishda  har  doim  aniq  va  eng  kichik  vazifaiardan  boshlash 
lozim. Shuning uchun birinchi maqsad  eng qisqa muddatda crishish oson boTgan maqsad boTishi 
kerak.  Bunda  albatta  global  hayotiy  inaqsadlami  emas,  balki  kichkina  kundalik  maqsadlami 
qo‘yishdan boshlagan ma’qulroq.
 
Barcha  mashg‘ulotlar  kabi  har  bir  trening  mashg‘uloti  o‘zining  maqsadiga  va  shundan  kelib 
chiqib ma’lum bir vazifalariga ham ega boTadi. Treningni maqsadi va vazifalariga aniqlik kiritishga 
harakat  qilamiz,  odatda,  psixologik  treninglaming  maqsadlari  qo‘yilgan  muammoga  bogTiq  holda 
shakllantiriladi. Treninglarda quyidagicha maqsadlar qo‘yilishi kuzatiladi:
 
- Shaxsda muloqotchanlik ko‘nikmalarini hosil qilish;
 
         - Hayotdagi qarama’qarshiliklarini to‘g‘ri tushuna olish va tahlil qilishga o‘rgatish;  
         - Shaxsning ichki holati (ruhiyati)ni o‘zgartirishga erishish; 
 
 
-Shaxs kamoloti uchun zarur bo'lgan ko'nikmalami hosil qilish;
 
- Favqulodda vaziyatlarda to‘g‘ri qaror qabul qila olish ko'nikmasini hosil qilish va h.k.
 

---

 
7
Treningda  vazifa  sifatida  har  bir  tanlab  olingan  muammo  yuzasidati  ma’lum  jihatlar  nazarda 
tutiladi. Lekin umumiy holda psixologik treninglaming vazifalariga quyidagilami kiritish mumkin:
 
- Guruh a’zolarining bir-birlari bilan tanishuvini tashkil etish;
 
-Guruh a’zolari bilan birgalikda normalarga amal qilishga o'rganish;
 
-Guruh a’zolarining muammolarini gapirtirishga sharoit yaratish;
 
-Guruh a’zolari o'rtasida o’zaro do’stona muhit yaratish;
 
-Guruh a’zolarining o‘zaro jipsligini, ahilligini ta’minlash;
 
-Guruh a’zolarida turli xil hayotiy ko‘nikma va malakalami hosil qila oluvchi mashg’ulotlar tashkil 
etish. 
'’ ’
 
-Guruh a’zolarining “qayta aloqa”sini tashkil etish.
 
 1.4. Psixologik treningga murojaat etuvchilar guruhi
 
Hozirgi  davrda  odamlar  orasida  psixologik  muammolarga  duch  kelish  va  bu  muammmolar 
natijasida  ruhiy  zo’riqishlar,  asabiylashish  hollari  nisbatan  ancha  ko‘p  kuzatilayotganligi  sir  emas. 
Bunday  ruhiy  zo'riqish  va  asabiylashishlar  natijasida  insonlarda  turli  xil  hayotiy  muammolar, 
jumladan,  shaxslararo  munosabatlaming  buzilishi,  yurak-qon  tomir  hamda  asab  lizimi 
kasalliklarining  vujudga  kelayotganligi  ko'pchilikni.  ayniqsa  keng  jamoatchilikni,  shuningdek 
aynan psixolog mutaxassislami ham tashvishga solayotganligi bejiz emas. Aytish mumkinki bunday 
asabiylashish holatlari turli darajadagi zo’riqishlar natijasida vujudga kelmoqda.
 
Bugungi  kunda  asabiylashish  holati  kuzatilayotgan  va  buning  natijasida  muammolami  hal 
qilish imkonini izlab psixologik trening guruhlariga murojaat etayotgan quyidagi guruhlami alohida 
ajratish mumkin: