Махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги

V.3. Ўсимликларда спорогенез ва гаметогенез
Ўсимликларда жинсий ҳужайраларнинг шаклланиши икки босқичга 
бўлинади: 
1-
босқич – 
спорогенез
гаплоидли ҳужайра - спора ҳосил бўлиш 
билан тугалланади; 
2-
босқич – 
гаметогенез
етук гаметаларнинг етилиши. 
Микроспоралар ёки чанг доналарининг ҳосил бўлиш жараёни – 
микроспорогенез
, макроспора ёки тухум ҳужайранинг ҳосил бўлиш 
жараёни эса 
макроспорогенез
деб аталади. 
Микроспорогенез ва микрогаметогенез.
Ҳар икки жараённинг 
содир бўлишлигини ёпиқ уруғли ёки гулли ўсимликлар мисолида кўриб 
ўтамиз. Ёш чангдоннинг археспора деб аталувчи субэпидермал 
тўқимасининг ҳар бир ҳужайраси қатор бўлинишлардан сўнг чангнинг 
оналик ҳужайрасига айланади (илова-38 ва 39-1 расмлар). Унда мейознинг 
барча босқичлари бўлиб ўтади. Икки мейоз бўлиниш натижасида тўртта 
гаплоидли микроспоралар ҳосил бўлади. Тўрттаси биргаликда ётгани учун 
споралар тетрадаси
деб аталади. Тетрадалар етилиши билан айрим 
микроспораларга
ажралади. Шу билан микроспорогенез тугалланади. 
Бир ядроли микроспора ҳосил бўлиши билан микрогаметогенез 
бошланади. Микроспоранинг биринчи митоз бўлиниши натижасида 
вегетатив ва генератив 
ҳужайра ҳосил бўлади. Кейинчалик вегетатив 
ҳужайра ва унинг ядроси бўлинмайди. Вегетатив ҳужайрада озиқа 
моддаларнинг захираси тўпланади, кейинчалик бу озиқа генератив 
ҳужайранинг бўлинишида, чанг найининг оналик устунчасида ўсишида 
ишлатилади. Генератив ҳужайра яна иккига бўлинади. Натижада иккита 
эркаклик жинсий ҳужайраси ҳосил бўлади. Бу ҳужайралар ҳайвон 
сперматозоидларидан фарқли ўлароқ ҳаракатланиш қобилиятига эга 
эмаслар ва улар 
спермиялар
деб аталади. 
Шундай қилиб, гаплоидли хромосомалар тўпламига эга бўлган битта 
споранинг икки марта митотик бўлиниши натижасида учта ҳужайра ҳосил 
бўлади. Улардан иккитаси спермия ва биттаси вегетатив ҳужайрадир.