Davlat tilida ish yuritish

Mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar: 
1.
 
Rasmiy-idoraviy uslub haqida ma’lumot bering. 
2.
 
Unda qanday so‘z va qoliplar ishlatiladi? 
3.
 
Rasmiy ish qog’ozlarida ko‘proq qaysi so‘z turkumidagi so‘zlar ishlatiladi.  
4.
 
Rasmiy  ish qog’ozlarining asosiy xarakterini bilasizmi? 
5.
 
Bo‘lim  boshlig’I  nomiga  ariza  yozing  va  uni  leksik-grammatik  jihatdan 
tahlil qiling. 
 
14-MAVZU: NUTQ USLUBLARIDA SINONIMIYA 
IMKONIYATLARIDAN FOYDALANISH 
 
REJA: 
1. Sinonimiya hodisasi haqida. 
2. Leksik  birliklar  sinonimiyasi. 
3. Iboralar Sinonimiyasi. 
4. Gaplar  sinonimiya. 
                                     
 
Tayanch  so‘z  va  iboralar:
  sinonimiya  hodisasi,  leksik  birlik,  grammatik 
shakl, sintaksis, morfologiya, nutq uslublari, so‘zlashuv uslubi, publitsistik uslub, 
rasmiy-idoraviy uslub, ilmiy-kitobiy uslub, badiiy uslub.   
 
 
 
Turli  nutqiy  jarayonida  sinonimiya  imkoniyatlaridan  foydalanish  an’anasi 
mavjud.  Bu sinonimiya hodisasi so‘zlovchi yoki yozuvchining  nutqi ta’sirchan, 
unumli bo‘lishini ta’minlaydi.   
 
Sinonimiya  hodisasi  deganda,  talaffuzi  va  yozilishi  har  xil,  ammo 
birlashtiruvchi ma’nosi umumiy, bir-biriga yaqin bo‘lgan til birliklarining o‘zaro 
aloqasi tushuniladi. Masalan, sinonim so‘zlar, sinonim gaplar, sinonim matnlar va 
boshqalar. 
Sinonimiya  hodisasining  bitta  umumiy  ma’nosi  va  qo‘shimcha  ma’no 
nozikligi, emotsinol bo’yog’i, qo‘llanishi kabi qator farqlari bo‘ladi. Masalan, 
yuz, 
bet, aft, bashara, turq, chehra, jamol
 sinonimik qatoridagi 
yuz–
 neytral, 
bashara, 
turq
  –  salbiy  emotsiyani  va  og’zaki  so‘zlashuv  uslubini, 
chehra,  jamol
–  ijobiy 
emotsiyani  va  badiiy  uslubni  ifodalaydi.  Gaplar  sinonimiyasi  yoki  matnlar 
sinonimiyasida  ham  mazkur  xususiyatlar  ko‘zga  tashlanadi.  Masalan, 
Bahor 
keldi;  Ko‘klam  o‘zining  yashil  gilamini  yozmoqda 
gaplari  o‘zaro  sinonimik 

---

 
52 
munosabatga  kirishmoqda.  Bu  yerdagi 
Bahor  keldi
  gapi    neytral  bo‘lib,  deyarli 
barcha  uslubda  qo‘llanishi  mumkin.  Keyingi  gap  badiiy  uslubga  xosdir. 
Shuningdek,  birinchi  gapimizda  hissiy  bo‘yoqdorlik  sezilmaydi,  keyingisida  esa 
so‘zlovchining  ko‘klam  kelishidan  ko‘ngli  quvonchga  to‘lgani  sezilmoqda. 
Chunki yashil gilam birikmasi badiiylikni ifodalayapti.
 
 
Sinonimiyaning  imkoniyati  keng  bo‘lib,  u  bir  qancha  yirik  turlarga 
bo‘linadi: