Microsoft Word ihyo ulimni eslash ziyouz com doc

sizlarga qilib o‘tgan amallaringizning xabarini berur!» (Jum’a surasi, 8-

oyat).Demak, odamlar uch xil bo‘ladi: 

—dunyoga mukkasidan ketganlar; 

—tavba yo‘liga kirganlar; 

—kamolga yetgan oriflar. 

Dunyoga mukkasidan ketgan kishi o‘limni eslamaydi. Eslagan taqdirda ham dunyosi 

qolib ketayotganiga afsus qilib, bunga o‘lim sababchi bo‘lyapti, degan bema’ni xayolga 

boradi. O’limni bu tarzda eslash yaqinlik hosil bo‘lishiga emas, balki Ollohdan 

uzoqlashishga sabab bo‘ladi. 

Tavba yo‘liga kirgan kishi o‘limni ko‘p eslaydi. Eslagani sayin qalbi qo‘rkinchu 

istig‘forga, vujudi xushu’ va xuzu’ga limmo-lim to‘ladi. To‘g‘ri, u ba’zan o‘lim qo‘qqis 

kelib, tavba tamomiga yetmay, oxirat ozug‘i g‘amlanmay qolishidan cho‘chib, o‘limni 

xoxlamaydi. Lekin uning bu holati uzrli. Shuning uchun ham u Payg‘ambarimiz sollallohu 

alayhi vasallamning quyidagi hadisida aytilgan kishilar jumlasiga kirmaydi: 

«Kim Olloh bilan uchrashishni xohlamasa, Olloh ham u bilan uchrashishni 

xohlamaydi» (Abu Hurayra rivoyati, muttafaqun alayh). Chunki, tavba yo‘liga kirgan 

odam Ollohning diydori va o‘limdan qochmaydi. Balki o‘zining qusr va nuqsonlari sabab, 

Olloh diydoriga yetish kabi buyuk ne’matni boy berib qo‘yishdan xavfsiraydi. Go‘yo u 

suyuklisi rozi bo‘ladigan uchrashuvga tayyorlanish bilan mashg‘ul bo‘lib, visolga 

kechikishdan cho‘chiyotgan kishiga o‘xshaydi. Visolga kechikishdan cho‘chish esa visolni 

xoxlamaslik emas. 

Xullas, tavba yo‘liga kirgan kishining alomati shuki, u hamisha o‘zini o‘limga 

hozirlaydi, bu uning doimiy mashg‘ulotiga aylanadi. Kimki shunday emas ekan, demak, 

u dunyoga muk-kasidan ketganlar jumlasidandir. 

Orif kishi o‘limni uzluksiz eslaydi. Negaki, u yaxshi biladi: o‘lim suyukli Zot huzuriga 

ilk qadam, diydorlashuv va’dalashilgan manzil. Habib mahbubining visol va’dasini aslo 

unutmaydi. Ko‘pincha, orif zot osiylar uyi bo‘lmish ushbu isyonli dunyodan batamom 

kutulib, butun olamlar Parvardigoriga yaqin bo‘lish uchun o‘limning kelishini intizorlik 

bilan kutadi. 

Olloh rozi bo‘lsin, Huzayfadan rivoyat qilinadi, o‘lim onlari yaqinlashgach, u dedi: 

«...Ey Olloh! Agar men uchun qash-oqlik boylikdan, xastalik sog‘likdan, o‘lim hayotdan 

afzal bo‘lsa, o‘limni menga oson kil, huzuringga tezroq yetay». 

Demak, tavba yo‘liga kirgan kishining o‘limni xohlamasligi uzrli bo‘lganidek, 

oriflarning o‘limni sog‘inishi ham uzrli sanaladi. Lekin eng a’losi - ishni butkul 

Ollohtaologa xavola etishdir. Bu holatga kirgan kishida na o‘lim va na hayotni tanlash 

ixtiyori bor. Balki Mavlosiga nima suyukliroq bo‘lsa, o‘sha narsa uning uchun avlodir. Bu 

hol taraqqiysi chu-qur muhabbat va yaqinlik bilan eng so‘nggi chegara - taslim va rizo 

maqomiga yetadi.Har qanday holatda o‘limni eslash savob va fazlga dahldor. Hatto 

dunyoga mukkasidan ketgan kishi ham o‘limni eslaganida dunyodan tiyiladi. Bora-bora 

dunyo ne’matlari uning me’dasi-ga uradi, dunyo lazzatlarida tot qolmaydi. Demak, inson 

---

Ihyou ulumid-din. O’limni eslash kitobi. Imom G’azzoliy 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

3

qalbini dunyo lazzatlari va shahvatdan xalos etuvchi har qanday narsa oxirat saodatiga 

sabab bo‘ladi.