Microsoft Word xulafoi roshidiyn ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

34

so‘zlasa, Umar o‘z fikrlaridan qaytib, o‘shani fikriga qo‘shilardilar. 

Bir vaqt xalq mahrning bahosini ortirib yuborganligidan unga bir chegara 

belgilamoqchi bo‘lgandilar. Minbarda turib mana shu haqdagi gaplarni aytgandilar. 

Shunda eng orqada turgan ayollardan biri o‘rnidan turib: «Sen Olloh bizga ato etgan 

haqqimizdan mahrum qilmoqchimisan? Olloh taolo o‘zi «agar birontalariga tog‘dek mahr 

bergan bo‘lsangaz ham qaytarib olmang», degan-ku?!» deb Umar (r. a.)ga qarshi so‘z 

qilgandilar. Shundan so‘ng Umar o‘z fikrlari xato ekanligi uchun qaytib, xotinning so‘zi 

to‘g‘ri, Umarning fikri noto‘g‘ri degandilar va boyagi chegara belgilash to‘g‘risidagi 

fikrlaridan voz kechgandilar. 

Bu voqea Umar ibni Hattobni xalq fikrini ne darajada ehtirom etganliklarini va ularga 

qonun doirasida tom hurriyat berganliklarini ko‘rsatadi. Umar ibni Hattob katta 

yoshdagalar bilan kengashganlari kabi yoshlar bilanda kengashardilar. «Yoshlarning 

zehni o‘tkir bo‘ladi», deyar edilar. 

Madinada aql va fikr egalari bo‘lgan bir necha ayollar bo‘lib, hazrati Umar ular bilan 

ham ko‘p vaqtlarda maslahatlashar hamda ularning ba’zi bir masalalarda fikrlarini 

tinglardilar. 

Umar (r. a.) davlat ishlarida keng xalq ommasi bilan kengashib ish yuritganlari kabi 

ularga tanqid etmoqliklariga ham keng erk berar, o‘zlarini tanqid etishlikka chaqirardilar. 

Chet viloyatlardan biror kishi kelsa yohud o‘zlari kibor sahobalar o‘ltirishgan majlisga 

kirib qolsalar yurish-turishlarini hamda xalq bilan tutayotgan mu-omilarini qanday 

ekanligani so‘rab surishtirardilar. No‘‘mon ibni Bashir aytadilar: Bir vaqt muxojir va 

ansorlar yig‘ilgan majlisga, Umar ibni Hattob kirib kelib ularga qarab, agar meni ba’zi bir 

ishlarda sustkashlik qilayotganligimni ko‘rsangazlar nima qilardingizlar, deb so‘rab 

qoladilar. Hech kim javob bermagach, mazkur sa-volni uch bor qaytaradilar. Shunda 

Bashir ibni No‘‘mon o‘rinlaridan turib: agar shunday ishingizni ko‘rsak, sizni o‘qni 

to‘g‘rilaganimiz kabi to‘g‘rilab qo‘yardik deydilar. Bu javobdan Umar nihoyatda xursand 

bo‘lganlaridan, unday qilsangiz odam ekansizlar — deydilar. Xalqqa ushbu darajada 

tanqid etarga huquq bergan hukmdor mustabid bo‘lurmi? 

Bir vaqt Umar (r. a.) minbarda turib xalqqa mening aybimni bilgan kishi ro‘yi-rost 

aytsun deb qoladilar. Shunda bir kishi: «Ey amiral mo‘‘minin, men seni bir aybingai 

bilaman. Sen ikki qavat kiyim kiyasan va hamda ikki xil ovqat yeysan. Holbuki, 

odamlarning ko‘plari bunga qodir emaslar», deydi. Umar shundan keyin aslo ikki qavat 

kiyim kiymagan va ikki taboqdan ovqat yemagan ekanlar. 

Umar ibni Hattobni umumxalqqa sevdirgan narsa ham mana shu kabi xislatlari edi. 

Umar (r.a.) butun kuchlarini, quvvatlarini aql foydasiga ishlatdilar. Favqulodda ulug‘ 

nufuzga ega bo‘lgan Kisro va Qaysarlar hokimiyatini ag‘dargan hukmdor bo‘la turib 

oddiy kishilar kabi kiyinardilar, yashardilar. Shariat va qonun oldida o‘zlarini o‘zga oddiy 

xalq bilan barobar tutardilar. Mana shuning uchunda tarix u janobni taqdir etdi.