Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

354 - САВОЛ: 
ПЕДАГОГИК ТАДҚИҚОТЛАРНИНГ АМА-
ЛИЙ ФУНКЦИЯСИ НИМАЛАРДАН ИБОРАТ? 
ЖАВОБ: Педагогик тадқиқотларнинг амалий функцияси. Бунда 
таълим жараёнидаги ўрнатилган (очилган, кашф қилинган, ишлаб 
чиқилган) қонун ёки қонуниятларни, объектив дидактик ҳақиқатни 
амалий фаолиятда фойдаланиш нуқтаи назаридан янада чуқурроқ 
тушунишга қаратилган жараёнларга инновацион таъсир кўрсатиш 
назарда тутилади. 
КЎРСАТМА: Таълим - тарбия жараёнини баҳолашда холислик, 
адолатлилик, одиллик, амалийлик ва ошкораликка қатъий эътибор 
бериш ҳамда улардан таълим-тарбия жараёнини такомиллаш-
тиришда, рақобатбардош замонавий мутахассисларни тайёрлашда 
самарали, яъни қаралаётган жараённи оптимал бошқаришда 
ростлагич сифатида фойдаланиш керак. 
 
355 - САВОЛ: 
ПЕДАГОГИК ТАДҚИҚОТЛАРНИНГ ДИС-
КРИПТИВ ФУНКЦИЯСИ НИМАЛАРДАН 
ИБОРАТ? 
ЖАВОБ: Педагогик тадқиқотларнинг дискриптив функцияси. 
“Дискриптив” сўзи инглизчадан олинган бўлиб, “ёритиш”, 
“тасвирлаш” – деган маъноларни билдиради. Тасвирлаш кўпинча 
ташхис шаклидан бўлиб, таълим - тарбия жараёни учун хизмат 
қилади. Педагогик ташхиснинг асосий мақсади фақат содир 
бўлган чекланишларнинг ўқув-тарбия тизимининг қайси бў-
ғинлари сусайганлиги сабабли юз берганини аниқлашдан иборат. 
КЎРСАТМА: Илмий тадқиқот ишининг мониторингини олиб 
боришда унинг тажриба қисмида синаш, умумлаштириш, таълим 

---

252 
сифати мониторингининг алгоритмик тизими ва техноло-
гиясининг амалийлигини ва ишончлилигини илмий-услубий 
жиҳатдан асослаб олиш керак.
 
356 - САВОЛ: 
ПЕДАГОГИК ТАДҚИҚОТЛАРНИНГ ТУ-
ШУНТИРИШ ФУНКЦИЯСИ НИМАЛАР-
ДАН ИБОРАТ? 
ЖАВОБ: Педагогик тадқиқотларнинг тушунтириш функ-
цияси. Бунда турли экспериментлар ўтказиш билан боғлиқ бўлган 
вазифа бўлиб, бунда асосан анъанавий таълим жараёнлари 
негизида ўқув жараёнига ўзгартирувчи омиллар киритилиши 
натижасида таълим - тарбия жараёнининг қонуниятларини очиш 
(ўрнатиш) ва уларни такомиллаштириш (ривожлантириш) асосий 
диққат марказида бўлади. 
КЎРСАТМА: Умумлаштириш номли тадқиқот босқичини 
амалга оширишда ташқаридан туриб таъсир этувчи турли 
кўринишдаги ахборотларни ҳам ягона нуқтаи назардан қараш за-
рур. Бу ягона яхлит кибернетик тизимга эга бўлишни таъ-
минлайди.