Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
407 
olamlar izdan chiqib ketadi. Agar murabbiy yoki ota-ona farzandiga bir lahza e'tiborsiz 
bo‘lsa, farzandlar tarbiyasi buzilib ketadi. Rasuli akram sollalohu alayhi vasallam 
marhamat qilganlarki, har bir tug‘iladigan bola fitratda tug‘iladi, ya'ni har bir chaqaloq 
pokiza bo‘ladi, u oq qog‘oz kabidir. Bu hadisni muhaddislarimiz ota-ona bobida 
keltirmasdan taqdir bobida keltirganlari tarbiyaning taqdirga bog‘liqligini bildiradi. 
Tarbiyaga kech qolinmasa bo‘ldi, deb ta`kidlanadi.
Darhaqiqat, psixologik tadqiqot natijalariga ko`ra inson fe`l atvorining 80 foizi u 5 
yoshgacha bo`lgan davrda shakllanib ulgurar ekan. Ayni shu davrda ota-onaning 
tarbiyadagi e`tibori, oilaviy muhitning sog`lomligi farzand kamolida katta ahamiyat 
kasb etadi. Shuning uchun ham bo`lsa kerakki, islomda ham ilmda ham tarbiya 
jarayoniga kech qolmang, bu jarayonni hatto bola ona qornida bo`lgan vaqtdan 
boshlang, zero, bir kun kelib nadomatda qolmang kabi fikrlar bejizga keltirilmagan.
Bolalar kattalarga hech qachon quloq solishmagan bo`lishsa ham, ular kattalarga taqlid 
qilishda hech qachon xato qilishmagan.
- 
Jeyms Boldvin
Xulosa qilib aytganda, o`smirning psixik taraqqiyotida, shaxsiy va salbiy sifatlarni 
tarkib topishida, tashqi ijtimoiy muhit, tarbiyaning roli va irsiy faktorlar ahamiyatli 
hisoblanadi. Bundan ko`rinib turibdiki, bolaning xarakter xususiyatiyatidagi ijobiy va
salbiy sifatlarning kelib chiqishi, har uchala sababga bog`liq bo`lishi mumkin. Bu kabi 
salbiy sifatlarni kelib chiqishini oldini olish va bola shaxsiy sifatlarini ijobiy tus olishi 
uchun, avvalo, oiladagi tarbiya, muhit, umumiy qilib aytganda OILADA MULOQOT 
ning o`rni juda muhim sanaladi. Oiladagi o`zaro muloqot bolada har doim ham o`ziga 
ishonchni va ijobiy sifatlarni rivojlanishiga yordam beradi. Bu borada, Psixologlarning 
ta`kidlashlari ham bejizga emas albatta, ya`ni, ota-ona farzandini har kuni kamida 3 
marotaba bag`riga bosib mehr ko`rsatishi, farzandi bilan dildan suhbatlashishi, bolada 
o`ziga va kelajakka bo`lgan ishonchini tarkib topishida, va farzandlarimizning har 
tomonlama yetuk, barkamol shaxs sifatida shakllanib, jamiyatda o`z o`rinlarini topishda 
ko`maklashadi.