Иқтисодий таълимотлар тарихи

вақтига тенглаштирди. Лекин у товар ишлаб чиқаришнинг қулай томонини сақлаган холда 
унинг салбий томонларини тугатишни орзу қилади.
4. Физиократизм. Ф.Кенэ ва А.Тюрго иқтисодий таълимотлари 
Франсуа Кенэ (1694-1774) ҳар томонлама кенг билимли олим бўлиб, Дидро ва 
Д`Аламбер томонидан чоп этилган «Қомус»да Ф.Кенэнинг дастлабки иқтисодий 
мақолалари: «Фермерлар», «Дон», «Аҳоли», «Солиқлар» пайдо бўлди (1756-1757йй). 1758 
йилда унинг асосий ва энг муҳим асари - «Иқтисодий жадвал» китоби дунёга келди. 
Ф.Кенэ бу асарларида физиократизм мактаби асосларини яратди, унинг назарий ва сиёсий 
дастўрини таърифлаб берди. Унинг ишини ва тадқиқотларини XVIII асрнинг иккинчи 
ярмида Франциянинг таниқли давлат арбоби А.Тюрго (1727-1781 йй.) давом эттирди. 
Физиократизм ғояларини (айниқса Ф.Кенэ таълимотини) Дюпон де Немур, Д`Аламбер, 
В.Мирабо, Г.Летрон ва бошқалар кенг тарғиб этдилар. Шундай қилиб, ҳақиқий 
физиократлар мактаби ёки ўша давр тили билан айтганда «иқтисодчилар мактаби» таркиб 
топди. Унинг энг ривожланган даври XVIII асрнинг 60-70 йилларига тўғри келади. 
Қишлоқ хўжалик ишлаб чиқариши муаммолари тадқиқот предмети сифатида 
қаралади. Шу билан бирга, халқ хўжалиги тармоқларининг ўзаро чамбарчас боғлиқлиги 
деярли эътиборга олинмайди. 
Ф.Кенэ «табиий тартиб» концепциясини илгари сурди, бу олимнинг услубий 
платформаси эди, бунда у пайдо булаётган ва тобора мустахкамланаётган дахлсиз хусусий 
мулкни тушунди, иқтисодиёт эркин рақобат асосида ривожланишини, бозор 
Физиократлар (лотинча physio - табиат ва kratos - ҳоқимият) XVIII асрда Францияда 
ижод этган классик иқтисодий мактаб намояндаларидир. Физиократлар мактаби 
феодализмдан капитализмга ўтиш даврида ривожланди, бу иқтисодий йўналиш Францияда 
вужудга келди. Феодал тузумга қарши кураш ғояси физиократлар ва уларнинг асосчиси 
Ф.Кенэнинг иқтисодий таълимотида асосий ўринни эгаллади. 
Бу таълимот фермерлар синфини ҳимоя қилди, ишлаб чиқаришни, асосан қишлоқ 
хўжалигини мамлакатни оғир ахволдан чиқаришнинг бош йўли деб белгилади. Табиий 
қонун-қоидаларга амал қилиш кераклиги, шу йўл билан мамлакат бойлигини орттириш 
мумкинлиги кўрсатиб берилди. 

---