Иқтисодий таълимотлар тарихи

Иқтисодий таълимотлар тарихи 
69 
ўсиши, жойлашуви ва иш билан бандлиги масалаларига бағишланган. В.Петти замондоши 
ва дўсти, майда савдогар Жон Граунд билан биргаликда демографик статистика фанига асос 
солди. 1662 йилдан бошлаб Англия аҳоли сонининг умумий сони, туғилиш, ўлим ва табиий 
ўсиш масалалари бўйича китоблар юзага кела бошлади. 
 
3. XVII-XVIII асрларда франция тараққиётининг хусусиятлари ва уни 
П.Буагильбер қарашларида акс этиши 
Агар Англияда классик иқтисодий ғояларнинг бошланиши В.Петти номи билан 
боғлиқ бўлса, Францияда П.Буагильбер билан бошланади, бу ғоялар Англияда Рикардо 
билан интихосига етган бўлса, Францияда Сисмонди билан якунланади. 
Францияда XVII асрнинг иккинчи ярмида феодал муносабатлар ўзининг чуққисига 
чиққан эди, ваҳоланки Англияда буржуа инқилоби бўлиб, капиталистик муносабатлар тез 
шакллана бошлади. Францияда юқори табақа барча ернинг эгасига айланди, деҳқонлар 
шахсан озод булсалар ҳам, феодал мажбуриятлар ниҳоятда кўп эди. Хўжаликдаги 
капиталистик уклад ниҳоятда секин ривожланди, ички бозор хийла тор эди, халқ 
хўжалигида натурал хўжалик асосий бўлиб, саноат ривожи паст бўлган. Фақат зеб-зийнат 
буюмлари ва парфюмерия маҳсулотлари тайёрлаш бўйичагина Франция Европада юқори 
ўринда эди. 
Ана шундай шароит Франциянинг XVII аср охири - XVIII аср бошидаги социал-
иқтисодий аҳволи классик иқтисодиётнинг Франциядаги асосчиларидан бири бўлган Пьер 
Буагильбер (1646-1714) нинг иқтисодий қарашларига катта таъсир кўрсатди. Пьер Лепезан - 
иқтисодчининг асл фамилияси бўлиб, де Буагильбер - бу оила ер поместьесининг номи эди. 
Лекин тарихда Пьер Буагильбер номи сақланиб қолди.
Олимнинг тадқиқот предметини қисқача қилиб жамоат бойлиги концепциясидан 
иборат дейиш мумкин. Шу сабабли жамиятда пулни кўпайтириш эмас, балки ишлаб 
чиқаришни ўстириш масаласи иқтисодий фаннинг асосий вазифаси ҳисобланиши керак. 
Олимнинг тадқиқот услубига қуйидагилар хос: 
эркин рақобат шароитида иқтисодиётда автоматик мўътадиллик мавжуд бўлади; 
товарлар ва хизматлар қиймати (қиммати) ни белгилашда ҳаражатлар қоидасига амал 
қилинади; 
миллий иқтисодиёт манфаатлари учун шахсий манфаатнинг жамоат манфаатларидан 
устунлиги тан олинади; 
хўжалик ҳаётида пулнинг мустақил ва аҳамиятли ролига етарли баҳо берилмайди ва 
бошқалар. 
У ўз таклифлари билан бир неча бор мурожаат қилди. Аммо унинг бу ҳаракатлари 
зое кетди. У ўз ғояларини китобларда баён этди ва бу китобларни нашр эттирди. Унинг 
асосий иқтисодий асарлари «Франциянинг тўла тавсифи», «Франция тўғрисида