Microsoft Word 05 Kishlok xujalik mahsulotlar sifati va marketingi

- CH = CH - ... +J
2
 →
→
→
→... - CHJ - CHJ - ... 

---

Yod  soni  qancha  katta  boʻlsa  yogʻ  shuncha  suyuq  boʻladi  va  isteʻmol  qilinganda  inson 
organizmida tez hazm boʻladi. Yod soni 85 dan katta boʻlgan moylar quriydigan moylar hisoblanadi. 
Demak, yod soni katta boʻlgan  moylar havo kislorodi taʻsiriga chidamsiz, yod soni kichik boʻlgan 
moylar esa havo kislorodi taʻsiriga chidamli boʻlib uzoq saqlanadi. 
Sovunlanish soni. Maʻlumki, yogʻlar tarkidagi asosiy yogʻ kislotalari glitserin bilan bogʻlangan 
boʻlib,  triglesiridlarni  hosil  qiladi.  1  g  moy  tarkibidagi  erkin  va  bogʻlangan  yogʻ  kislotalarini 
neytrallash  uchun  sarf  boʻladigan  kaliy  ishqorining  miqdori  yogʻlarning  sovunlanish  soni  deb 
yuritiladi. 
Umuman shuni aytish mumkinki, yogʻlarning fizik-kimyoviy koʻrsat-kichlari asosida ularning 
xossalari toʻgʻrisida xulosa chiqarish mumkin.  
 
Yogʻga oʻxshash moddalar va ularning tavsifi 
Yogʻga oʻxshash moddalarga fosfatidlar, mumlar va glikolipidlar kiradi. 
Fosfatidlar.  Fosfatidlar  ham  xuddi  yogʻ  singari  yuqori  molekulali  yogʻ  kislotalarining  koʻp 
atomli  spirtlar  bilan  hosil  qilgan  murakkab  efiri  boʻlib,  ular  tarkibida  qoʻshimcha  ravishda  fosfat 
kislota qoldigʻi va asoslar uchraydi. 
Fosfatidlar  yogʻsimon  qattiq  moddalar  boʻlib,  rangsiz,  havoda  tez  qorayib  ketadi,  organik 
erituvchilarda  yaxshi  eriydi.  Ular  ham  suv  bilan  emulsiya  yoki  kolloid  eritmalar  hosil  qiladi. 
Fosfatidlar  tarkibida  fosfat  kislota  boʻlganligi  uchun  ularning  reaksiyalariga  borish  qobiliyati 
yogʻlarnikiga nisbatan ancha  yuqoridir. Fosfatidlar oqsillar bilan birikib membranalar hosil qiladi. 
Bu birikmalar hoʻjayralar va uning organoidlariga moddalar oʻtishini boshqarib turadi. 
Fosfatidlardan oziq-ovqat mahsulotlarida glitserofosfatidlar uchraydi. Ular tarkibida glitserin 
va yogʻ kislotalaridan tashqari fosfat kislotasi va bironta azotli birikmalar (xolin, kolamin yoki serin) 
boʻladi. 
Glitserofosfatidlardan  eng  koʻp  tarqalgani  lesitin  va  kefalin  hisoblanadi.  Lesitinlar  tarkibida 
azot asosini xolin tashkil etadi. Xolin ishqoriy modda boʻlib, suvda va spirtda yaxshi eriydi. Lesitin 
quyidagicha tuzilgan: