Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
spektakli  (rejissor  -  B.  Nazarov),  so'ng  Xamza  nomli  akademik  drama  teatrida 
1972-yili B.Yo'ldoshev tomonidan sahnalashtirilgan. 
ONORI DE BALZAK (1799-1850-y.) 
Onori  d'e  Balzak  o'z  asarlarini  ilm-fanning  aniq  qonunlariga  qiyosan  yaratgan 
sohibi  qalamdir.  U  kishilarning  o'y  va  intilishlarini  «ijtimoiy  hodisa»  ma'nosida 
anglab,  yozuvchining  vazifasi  ijtimoiy  muhit,  jamiyatning  axloqiy  tarzini 
tasvirlashdan iborat, deb hisobladi. 
Balzak  fransuz  teatriga  tanqidiy  munosabatda  bo'ldi.  U  romantik  drama  va 
melodramani  hayotiy  haqiqatdan  uzoq  pyesalar  tarzida  qoraladi.  Balzak  teatr  va 
dramaturgiyaga o'z romanlarida aks etgan tanqidiy realizmni olib kirishga harakat 
qildi. 
Uning  dramaturgiyadagi  faoliyati  1830-yillarning  oxirida  avj  oldi.  «Oila 
sabog'i»,  «Votren»  (1839),  «Kinola  orzulari»  (1841),  «Ishbilarmon»  (1844), 
«o’gay ona» (1848) Balzakning romanlari kabi burjua jamiyati manzarasini keng 
ifoda etuvchi dramalar tarzida yaratildi. 
Balzakning  dramaturg  sifatidagi  eng  sara  asarlaridan  biri  «Ishbilarmon» 
komediyasi  bo'ldi.  U  zamonaviy  hulq-atvor  haqidagi  haqqoniy  va  yorqin  hajviy 
komediya  tarzida  dunyoga  kelgan  edi.  Unda  boyish  vasvasasiga  tushgan 
qahramonlar o'z maqsadiga erishish yo'lida eng jirkanch usullarni qo'llashdan ham 
tortinmydilar;  kishi  ta'magirmi,  jinoyatchimi  yoki  nufuzli  ishbilarmonmi,  buning 
farqi  yo'q;  gap  uddaburonlikda,  naf  keltirish-keltirmaslikda;  murosasiz  olishuv 
jangida savdogarlar, turli darajali birja uddaburonlari, cho'ntagida hech vaqosi yo'q 
singan  kiborlar,  puldor  qayliqlari  hamyoniga  ishongan  po'rim  yigitlar,  hatto 
fursatini topib, egalari sirini chayqovga soluvchi malaylar ishtirok etadi. 
Pyesadagi 
asosiy 
kimsa 
ishbilarmon 
Merkade 
aqlliligi, 
irodasining 
mustahkamligi va odamshavandaligi bilan ajralib turadi. Shu xususiyatlari tufayli u 
eng  og'ir  vaziyatlardan  ham  osongina  chiqa  oladi.  Qarzlarini  ololmagan  kishilar 
uni  qamatmoqchi  bo’ladilar,  lekin  shu  on  ular  o'zlari  bilmagan  holda  uning  aqli, 
aniq hisob-kitoblaridan hayratga tushib, hatto uning nayranglarida ishtirok etishga 
rozi  bo'lib  qoladilar.  Markade  —  xomxayollik  ko'chasiga  kirmay,  har  ishdan 

---