K I m y o ki my oga oi d atama lar etimilo gi ya si

Sin-, sis- 
Bu  old  qo‘shimchalar  yunon  tiliga  oid  bo‘lib,  asl  ko‘rinishda  syn,  yoki,  sys  tarzida 
keltiriladi.  Bu  old  qo‘shimchalar  o‘zakka  o‘zaro  uzviylik,  o‘xshashlik,  birgalikdagi  harakat 
ma’nolarini  bag‘ishlaydi.  Masalan,  simmetriya,  simbioz,  sinonim,  sintez,  sistema  singari 
terminlar shular jumlasidandir.  
Spiro- 
Yunon  tilida  speria  -  «burilish»,  «o‘ralish»  ma’nolarini  beruvchi  so‘zdir. 
Spirobirikmalarda ikkita sikl bitta umumiy uglerod atomi atrofida buralgan bo‘ladi.  
 
 
Spirononan 

---

98 
 
 Tio- 
 
Old  qo‘shimchaga  o‘xshash  bo‘lgan,  lekin,  aslida,  o‘zak  bo‘lmish  bu  qo‘shimcha 
ko‘plab  kimyoviy  terminlar  va  nomlarning  old  qismida  uchraydi.  Masalan:  tiofen,  tiosulfat, 
tiogalogenlar,  tionilxlorid  va  ho  kazo.  Ushbu  qo‘shimchaning  ildizi  yunoncha  theion  - 
«oltingugurt» so‘ziga borib taqaladi va haqiqatan ham, nomi tio- bilan boshlanadigan kimyoviy 
moddalarning hammasi oltingugurtga aloqador bo‘ladi. 
Ultra- 
 
Mazkur  old  qo‘shimchani  «ultratovush»,  «ultrabinafsha»,  «ultraqisqa»,  «ultramarin» 
singari terminlar tarkibida juda ko‘p marta uchratgansiz. Lotin tilida  ultra degani  «yanayam 
yuqorida» degan ma’noni beradi.  
Ximo- 
 
«Sharbat» degan so‘z yunonchada chymos bo‘ladi va mazkur old qo‘shimchaning asosi 
ham shu so‘zdir. Uni ximotripsin, ximopapain, ximozin singari terminlar tarkibida uchratish 
mumkin.   
Xrizo- 
 
Bu old  qo‘shimcha ba’zi  minerallar va organik  birikmalar nomida uchraydi.  Bunday 
nomga ega bo‘lgan moddaning yoki o‘zi, yoki hosilasi tillarang sariq tusda bo‘ladi. «Xrizo-» 
old  qo‘shimchasidan  maqsad  ham  aslida  shu  jihatga  urg‘u  berish  bo‘lib,  yunoncha  chrysos 
degani aynan «tilla» degani bo‘ladi.